Hoe bewoners van Schokland in 1859 in Edam-Volendam terechtkwamen

We zijn in het centrum van Edam, waar de voorouders van Simon Tol in mei 1859 kwamen te wonen. "Mijn betovergrootouders en hun eerste kind van zes maanden zijn vanuit Schokland op de boot gestapt. Met hun hele huis erbij." Uit angst dat de Schokkers zouden terugkeren, moesten ze van de overheid hun huis afbreken en meenemen.

In Edam in de Grote Kerkstraat trok de familie Visscher-Koek en familie Klappe-Diender in bij een weduwe. "In dat kleine huisje kwamen er in één keer negen personen bij", vertelt Simon. Gelukkig duurde dat niet al te lang, want al na een jaar kregen de Schokkers toestemming om twee huisjes te bouwen aan het Oorgat, op een dijk buiten het centrum.

Tekst gaat door onder de foto.

Met het meegenomen hout van Schokland en het ontruimingsgeld dat ze van het Rijk hadden gekregen, konden ze hun huisjes bouwen. "De vaders waren vissers en woonden dicht bij de haven waar hun boten lagen. Ze konden zo hun leven uit Schokland voortzetten."

Hoge sterfte

De voorouders van Simon kregen acht kinderen, vier jongens en vier meisjes. Alleen de jongens bleven in leven. En ook de ouders stierven vroeg en kort na elkaar. De moeder in het kraambed in 1868 en de vader een jaar later. De kinderen kwamen - op de oudste na die al 18 jaar was - in Edam in het weeshuis terecht.

Wat Simon treft in de geschiedenis van zijn familie, is de bittere armoede en de grote sterfte. Wat hij nu nog graag zou willen weten is hoe er in Edam op de komst van de Schokkers is gereageerd. "Misschien kan ik dat achterhalen in verslagen uit de gemeenteraad."

Slechte naam

Eva weet dat niemand in een van de gemeenten rond de Zuiderzee op de komst van de Schokkers in 1859 zat te wachten. "Ze hadden een slechte naam: het waren arme vissers, zouden veel alcohol drinken en er zouden buitenechtelijke kinderen worden geboren. Je zou kunnen zeggen dat ze de asielzoekers van die tijd waren."

In het protestantse Edam kreeg de familie van Simon alleen ver buiten het centrum een plek toegewezen. In het katholieke Volendam verliep de integratie wel beter, waarschijnlijk ook omdat de Schokkers katholieke vissers waren.