Wapendroppings en onderduiken: het bewogen oorlogsleven van Arie Leeuw uit Zwaag

Haar vinger glijdt over de foto. Een groepsportret van het Zwaagse verzet, gemaakt na de oorlog. "Dat is mijn opa en dat mijn oma", verduidelijkt ze. "En dat is een oudoom, dat een oudtante en hier staat nog een oudoom. Mijn halve familie zat in het verzet. Toen ik dat hoorde, kreeg ik een soort honger om zoveel mogelijk informatie te verzamelen."

Ook voor haar op tafel: de geprinte tekst uit het dagboek van haar opa, opgetekend in een klein notitieboekje tussen juni 1942 en maart 1943. In de periode dat hij constant moest onderduiken, om maar niet in Duitsland tewerkgesteld te worden. Arie Leeuw beschrijft vooral de dagelijkse zaken. Waar hij is, waar hij heen gaat, hoe het weer is, de vliegtuigen die hij hoort en dat hij wacht op onderdelen voor zijn fiets. 

8 juli 1942: "Vannacht zijn voor het eerst enkele vliegtuigen overgekomen. Ik had vanmorgen post verwacht, maar er is niets voor mij gekomen. Dus, nog even geduld Arie." 

In het dagelijks leven is Arie installateur, timmerman en loodgieter. Een handige man, die verder actief is bij de brandweer, fanfare De Herleving en ook in de gemeenteraad zit. Een bekende verschijning dus in het Zwaag van de jaren 40. 

In juni 1942 slaat hij op de vlucht, om maar niet voor de Duitsers te hoeven werken. Hij pakt de fiets en rijdt zo ongeveer het hele land door. Hij belandt in Den Bosch, maar ook in Enschede. Meer dan 3.000 kilometer fietst hij, van onderkomen naar onderkomen. Soms fietst hij naar huis, waar hij zich dan schuil houdt. Bang om verraden te worden door lokale NSB'ers en alsnog te worden uitgeleverd aan de Arbeitseinsatz. Ondergedoken in zijn eigen huis. 

3 maart 1943: "Heden komt ons ter ore dat er vreemde geruchten over het dorp lopen, zoals: ik zou thuis zijn enz. Het wordt tijd dat ik voorlopig weer vertrek."

Eenmaal definitief terug in Zwaag - vanwege de geboorte van zijn tweede kind - wordt hij commandant van de verzetsgroep Oliver. Hij krijgt een valse identiteit - hij heet tijdelijke Simon Ooteman - en in oktober 1944 wordt gestart met het uitgeven van verzetskrant De Glimworm. Tot aan de bevrijding in mei 1945 verschijnen er liefst 145 edities in een oplage tussen de 50 en 400 exemplaren. 

De Glimworm, lichtpuntje in donkere tijden, wordt gedrukt bij opa en oma Leeuw thuis en verspreid door vrouwelijke koeriers - waaronder de oma van Kiona. Vaak in het donker, zodat de pakkans kleiner is. Omdat de elektriciteit was uitgeschakeld, was dit de enige nieuwsvoorziening. Er staan voornamelijk nieuwsberichten in. 

Daarnaast is Arie als commandant betrokken bij de acht droppings op het land van boer Arie Galis. Deze waren vaak bedoeld om het verzet te voorzien van wapens en munitie. De droppings werden via geheime berichten aangekondigd.

Als er op Radio Oranje werd gezegd: 'de aap heeft rode haren', wist Arie genoeg. Het verzet handelde vooral 's nachts en moest uitkijken dat ze niet opvielen. Op de watertoren aan het Keern in Hoorn hielden Duitse soldaten immers de wacht. 

Arie Leeuw overleed in 1981. Kleindochter Kiona hoort en leest jaren later over het oorlogsverleden van haar opa. "Ik heb een gevoel van trots en vooral veel bewondering. Wat een stress moeten die mensen gehad hebben. Als het verzet er niet was geweest, had de oorlog misschien wel nóg langer geduurd."

Tekst gaat door onder de foto.