"Op Texel worden problemen vaak sneller gezien en gedeeld dan elders. En daardoor wordt er ook nagedacht over hoe een uitdaging aangepakt en opgelost wordt." Dat zei Arthur van Dijk gisteravond in zijn Rede van Texel. De commissaris van de Koning vergelijkt het eilandgevoel met een escaperoom waar je alleen samen uit kan komen.
De Rede van Texel is een jaarlijkse lezing door een bekende Nederlander. Vorig jaar was de beurt aan de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema en nu was dus Arthur van Dijk uitgenodigd. Het idee is dat deze gerenommeerde Nederlanders spreken over een onderwerp dat voor de hele Nederlandse samenleving van belang is. Texel wordt door velen gezien als 'Nederland in het klein' en is daarom een goede uitvalsbasis voor interessante gedachten.
De lezing ontstond in 2013 ter gelegenheid van Pre Sail in Oudeschild. In de Gouden Eeuw was Oudeschild voor vele tallships de drukste ankerplaats ter wereld: de zogenaamde Reede van Texel.
"De mensen worden hier gezien als koppig, maar ik vind ze juist ook tolerant met een inborst om zelfvoorzienend te zijn."
Texel is één van de 44 gemeenten in Noord Holland. "Daar waar je in de 43 andere gemeenten zaken met buurgemeenten kan oplossen, is Texel omringd door het water meer op zichzelf aangewezen. Op het eiland moet je het me elkaar oplossen." Hij vergeleek Texel met een soort escaperoom. "Iedereen weet, als je niet samenwerkt in een escaperoom, dan komt je er niet uit. Op een eiland is alles net iets scherper te zien dan in de rest van Nederland. Door de omvang en de schaal."
Van Dijk stelt Texel als voorbeeld hoe iets goed geregeld kan worden. "Dat wat hier gebeurt kan soms een mooi voorbeeld zijn voor de rest van onze provincie, of voor ons land." Het vertrouwen in de Nederlandse overheid is op dit moment niet groot, meer dan 60 procent van de Nederlanders geeft de regering een onvoldoende."
Het Texelse VVD-raadslid Albert Huisman woonde de Rede van Texel bij en heeft ook voorbeelden waar dat vertrouwen in de politiek er niet is. "Mensen willen zich gehoord voelen", zegt hij. "En het gevoel hebben dat ze je serieus neemt. Dat is een belangrijke les op Texel." Hij noemt als voorbeeld de wegaanpassing van de Rozendijk, waarbij bewoners niet het gevoel hebben zich gehoord te voelen bij de reconstructie.
"Hoe kan nu iets simpels zo verkeerd gaan", zegt Huisman. "Het is een groepje van twintig aanwonenden die het vertrouwen hebben verloren in de politiek. Dat is zo jammer, dan had helemaal niet nodig geweest. Vertrouwen moet je ook verdienen."
Arthur van Dijk vergelijkt de politiek met een schip dat uit een haven vertrekt. "We zetten koers naar een eindbestemming. We moeten alleen niet de ene dag de ene kant en de andere dag de andere kant op laveren."
Hij heeft zich ook verdiept in het DNA van de Texelaar. "De mensen worden hier gezien als koppig, maar ik vind ze juist ook tolerant met een inborst om zelfvoorzienend te zijn. Het eiland lijkt zich als een accordeon te ontvouwen als de toeristen zich aandienen en in de winter vouwt het zich weer op. Hier zijn de inwoners gewend aan mensen van buiten."
Zoete toekomst
Als voorbeeld van de zelfvoorzienendheid noemt hij het project de Zoete Toekomst Texel. "Waar de rest van Nederland nog kan rekenen op de grote rivieren, is dit een eiland wat omringd is door zout water. Hier geldt dan ook een algeheel en permanent sproeiverbod. Iets waar we in de rest van Nederland door de droge zomers ook steeds vaker mee te maken krijgen."
Een lange wens van de Texelse boeren is dat ze in de zomer genoeg water hebben. Met een ondergrondse opslag is dat ook gelukt. "Zij zijn bereid om via innovatie, inventiviteit en samenwerking na de denken over hoe het anders moet en kan. Draaien zichzelf niet vast en zijn bereid om buiten de vaste kaders te denken. Het is een mooi voorbeeld van hoe je gezamenlijk een uitdaging weet op te lossen en niet door te laten groeien tot een crisis. In dit geval een watercrisis."