Oud-gevangenisdirecteur Douw schrijft boek: "Kan mensen los zien van hun delict"

Hij ziet niet alleen de gedetineerden als mensen. "Het zijn allemaal mensen: gedetineerden, personeel, slachtoffers en nabestaanden", vertelt Frans Douw op NH Radio. "De grens tussen 'gewoon' zijn, zoals ze dat noemen, en crimineel is heel smal. Het zou iedereen kunnen overkomen."

Aan het begin van het boek gaat het over zijn jeugd. Douw werd van verschillende scholen gestuurd, stal fietsen en ging met ruigere types om. "Ik vond die wereld fascinerend, het lukte mij ook goed om mijn plek erin te vinden", vertelt hij. "Ik had van huis uit een stevige basis." Juist omdat het zo anders was dan thuis sprak het Douw aan. "Ik was nieuwsgierig en had een gevoeligheid voor alles wat anders was."

Toch werd Douw gevangenisdirecteur en bleef hij op het rechte pad. "Er was wel kans op dat ik de andere kant op ging. Mijn vader dacht wel dat het een grote kans was", vertelt hij. "De kans was denk ik groter dan ik zelf dacht."

Douw kan de mens goed scheiden van het delict waarvoor hij of zij veroordeeld is. "Ik heb het boek niet geschreven als excuus voor geweld, maar ik heb wel geleerd dat er een verschil is tussen wat iemand doet en de persoon die hij is."

De oud-gevangenisdirecteur wil niet wegkijken voor geweld. "We hebben allemaal te maken met geweld. Geweld vindt plaats in elke straat. Dat is gewoon onze werkelijkheid. Daar kun je je ogen voor sluiten, of zien dat dit de werkelijkheid is. Daarom is het voor mij goed mogelijk van iemand te weten wat iemand heeft gedaan en toch de andere kant van iemand te zien."

Verantwoordelijkheid

"Ik denk en vind dat het oordelen over mensen en het mensen afrekenen en uitsluiten op grond van zo’n oordeel het grootste gemis is wat we hebben", vertelt Douwes. Hij zette voor gevangenen in Heerhugowaard een moestuin op, zodat ze iets kregen om verantwoordelijk over te zijn. "Ik kocht wat plantjes bij de Dekamarkt en zette ze op de afdeling." 

Hij vertelt dat mensen in de gevangenis geen enkele verantwoordelijkheid meer hebben en vindt dit niet goed. "Ze moeten bij wijze van spreken nog bellen voor een toiletrol." Met de moestuin probeerde hij een beetje verantwoordelijkheid terug te geven. De oogst ervan ging en gaat naar de voedselbank in Heerhugowaard.

Als gevangenisdirecteur kwam Douw vaak in gevaarlijke situaties terecht: gijzelingen, pogingen tot ontsnapping en gevangenen die ontsnapten. "Ik ben niet zo snel bang als er geen reden toe is, maar het is een goed mechanisme om bang te zijn als je bedreigd wordt. Dat helpt ook om goed te reageren", vertelt hij.

Toch dacht hij niet op voorhand aan een slechte afloop, maar hij dacht ook niet dat het nooit fout zou gaan. "Naarmate ik ouder werd, dacht ik vaker: 'Dit is mijn vierkante meter, wat er ook gebeurt, hier sta ik. En het komt goed.'"

Tijdsgeest

Frans Douw dacht wel na over hoe de gevangenen hem zagen. "Je wilt niet het maatje worden van de gevangenen, maar ook niet super autoritair optreden." Hij denkt dat hij wel streng was, maar de mensen wel bleef zien als mensen. "Dat werd gewaardeerd." 

Op den duur kwam er in Heerhugowaard een afdeling waarop overdag geen bewakers rondliepen. Douw mocht dit uitproberen van de regering. "Dat ging altijd goed, maar is toch weer teruggedraaid. Ik denk dat het komt door de tijdsgeest."

Die is volgens Douw wel veranderd. "Ik merk dat de nuance een beetje weg is in de politiek. Politici doen niet wat ze weten dat goed is, ze doen wat het publiek en het electoraat graag wil horen. Ik vind dat ze meer verantwoordelijkheid hebben dan dat", besluit Douw.