De markante Speeltoren van Edam stond op 2 mei 1972 op omvallen. De jonge Amsterdamse fotograaf C. Barton van Flymen werd er door Het Parool op afgestuurd. "Ik was nog nooit in Edam geweest, maakte foto's van de toren en raakte met de omwonenden in gesprek. Hoorde en voelde zo hun enorme ongerustheid, paniek en angst." Nu, 50 jaar later, is Barton terug en woont hij in Edam.
De gesprekken leidden tot een boek, een expositie en film, genaamd "tien voor elf". Op dat tijdstip op 2 mei, 50 jaar geleden, stond namelijk de torenklok stil.
Het werk over de speeltoren maakte hij samen met Marianne Jonkman. Marianne heeft uit het archief van Barton, dat in al die jaren van de ene naar de andere zolder verhuisde, ruim honderd foto's over de bijna-ramp met de Speeltoren gekozen voor de expositie in het oude stadhuis van Edam. "Barton heeft toen in een week tijd zo'n tweehonderd foto's, vijf rolletjes vol, geschoten en een kleurenfilm gemaakt. Slechts twee foto's zijn destijds in de krant terecht gekomen en al die andere foto's worden nu pas voor het eerst getoond."
Ravage
In al zijn naïviteit is Barton op 2 mei 1972 zelfs de wankele toren nog in geweest. "Ben er denk ik een kwartiertje boven geweest en enkele foto's gemaakt van de oude binnenstad. Ik werd door de politie en de brandweer voor gek verklaard dat ik naar binnen was gelopen." Op een van de foto's kun je heel goed wat de ravage zou zijn geweest als de toren om was gegaan. Barton "De helft van de binnenstad was dan weggevaagd, want die toren is 40 meter hoog".
Barton van Flymen voor de foto die haar maakte op 2 mei 1972 vanuit de wankele Speeltoren. - NH Nieuws
Wat Barton herinnert is de grote angst bij de mensen die op straat zaten omdat ze niet naar huis mochten. "Er was een gezin dat naast de toren woonde en op die bewuste dag eindelijk na drie jaar verbouwen klaar was met hun huis en er konden gaan wonen. Ongelooflijk. Ze verbleven in een hotel bij de Dam."
Ontreddering
De ontreddering van destijds is wat Barton is bijgebleven. Samen met Marianne is hij alle betrokkenen weer gaan opzoeken voor hun verhalen. "De angst voor de ramp is natuurlijk verdwenen maar niet de emotie, de intensiteit waarmee ze het beleefd hebben." Die verhalen, de foto's van Barton en ook de vele foto's van de bewoners zelf zijn terecht gekomen in het boek en op de expositie. Het boek is te koop bij de plaatselijke boekwinkel of via www.tienvoorelf.nl
De expositie is vanaf 10 mei te zien in het oude stadhuis van Edam en de film, gemaakt door Foeke de Koe en Bruce Amende, wordt in september uitgezonden.
💬 Wil je niets missen uit Zaanstreek-Waterland?
- Blijf op de hoogte via nhnieuws.nl/zaanstreek-waterland
- Mail ons jouw tips, verhalen, foto’s en filmpjes naar [email protected]
Taalfout gezien? Laat het ons weten via [email protected]