West-Friesland, een vruchtbare regio vol kennis en innovatie. De zaadindustrie voedt de wereld, er zijn talloze proeftuinen en baanbrekende innovaties worden uit de grond gestampt. De agrarische sector biedt hier ontzettend veel kansen. Tóch was het jaar 2022 een bewogen jaar vol onvrede, protest en informatie, zeker voor onze boeren. Een terugblik met melkveehouder Jaap Visser en LTO-bestuurder Trude Buysman: wat brengt het nieuwe jaar?
2022: een jaar vol verhalen
Aan de hand van opmerkelijke verhalen blikken we met de West-Friese redactie terug op het jaar 2022. Wat viel er op en hoe is het nu met de hoofdrolspelers? Vandaag blikken we terug met melkveehouder Jaap Visser en LTO-bestuurder Trude Buysman.
Aan de Dorpsweg in Schellinkhout ligt het melkveebedrijf van Jaap en Monique Visser. Samen met hun drie kinderen melken ze zo'n 115 koeien en houden ze jongvee. De opvolger staat al in de rij en de daken van de veestallen liggen vol met zonnepanelen. En dat is geen overbodige luxe, gezien steeds meer boerenbedrijven uit het landschapsbeeld verdwijnen en de energieprijzen blijven stijgen. Maar dat is nog niet alles.
Kloof verkleinen
Een student, gezin of toerist met een rolkoffer of weekendtas is geen opvallende verschijning meer op het erf. Ze overnachten in één van de vier hooiberghutten, een originele manier om de kloof tussen boer en burger te verkleinen. Al een tijd lang liep de familie met ideeën voor een recreatietak rond. "Ze kunnen er minimaal twee nachten kamperen of overnachten. We betrekken ze ook bij het boerenbedrijf, geven een rondleiding en laten zien wat en hoe we het doen", vertelt Jaap. "Ze kunnen ook zelf de mouwen opstropen en de koeien ophalen in het weiland, de kalfjes voeren en helpen in de melkstal. Dit doen we allemaal met hart en ziel. We geven ook geen romantisch beeld: we laten gewoon het echte boerenleven zien."
Die beleving is sinds een jaar uitgebreid. West-Friese schoolkinderen bezoeken steeds vaker hun educatieboerderij in Schellinkhout, op touw gezet door zijn vrouw Monique. "Het is belangrijk dat kinderen leren en beleven waar hun voedsel vandaan komt. Aan het einde van het bezoek behalen ze een zogeheten boerderijdiploma", zegt Jaap. "Het wordt erg gewaardeerd. Iedereen is enthousiast: we horen nooit iets negatiefs. Ze vinden het prachtig en de koeien lopen lekker buiten."
Waar gaat LTO Noord voor waken en strijden?
De agrarische sector is voor Trude Buysman (66) niet wereldvreemd. Geboren als boerendochter in De Weere leert ze de kneepjes van het vak. In 2005 trouwt ze met Nico, een tuinder in Bovenkarspel. Ze doet het werk al ruim 30 jaar en sinds een jaar is ze de frontvrouw van de land- en tuinbouworganisatie in West-Friesland. Een uitdagende baan, geheel vrijwillig en voor drie dagen in de week. Hoe heeft zij 2022 ervaren?
"Als een chaotisch, moeilijk en héél druk jaar. Veel lobbyen, pilots opzetten, om de tafel zitten, werkbezoeken en ook nog protesteren bij de gemeentehuizen. Ook neem ik de portefeuilles Energie, Water en Ruimtelijke Ordening waar, totdat we geschikte vervangers hebben gevonden. Het is hectisch, maar lonend werk."
Trude is een vrouw met veel petten en lang stilzitten is geen optie: de volgende crisissen staan al te wachten. "Naast de stikstofcrisis komt er nog veel meer op ons af. Denk aan de watercrisis, aanhoudende lage prijzen en de energiecrisis, maar ook de vraag of er nog wel een verdienmodel is. Het zijn moeilijke en onzekere tijden voor veel agrariërs, dat merk ik zelf ook. Er zijn sommigen die de druk slecht aan kunnen, dat baart mij het meeste zorgen. Die gooien de handdoek in de ring en stoppen ermee. Er verdwijnen met regelmaat boerenbedrijven. Hoe vaak ik het ook zeg, het raakt me elke keer weer."
'Blijven bouwen en innoveren'
Hoe kijkt zij terug op deze periode? "Het jaar van toegenomen regeltjes. Mijn vader deed zijn boekhouding op de achterkant van een sigarendoosje. Nu heb je een kantoor nodig."
En haar hoogtepunt van 2022? "Onze jaarvergadering. Zo'n 30 procent van de leden die er waren is onder de 40 jaar. Dit gaf een goed beeld: er blijken voldoende opvolgers te zijn die het stokje willen overnemen en die zich verdiepen in de agrarische sector en regelgeving. Dat vind ik ontzettend belangrijk. Als we geen jongeren hebben, hebben we geen sector meer."
Ook volgend jaar is Trude hét gezicht van de agrarische sector in West-Friesland. "Maar ook ik word ouder. Ik zou graag willen dat er een jonger iemand opstaat en mijn taken overneemt." Toch kijkt ze uit naar volgend jaar. "Onze regio heeft zoveel te bieden. Daar wil ik mij voor blijven inzetten." Waar zet ze haar tanden in? "Ervoor zorgen dat onze PAS-melders (boeren en bedrijven die buiten hun schuld om geen volledige natuurvergunning hebben, red.) mogen blijven, ruimte maken voor meer natuur en dat grond ruilen in de benen blijft. Als we maar blijven bouwen en innoveren."
PAS-melder: wat nu?
Toch is er ook reden om anders naar het jaar 2022 te kijken. Samen met duizend andere melkveehouders is Jaap Visser een PAS-melder. "Dit houdt ons wel bezig. De druk vanuit de politiek is heel groot geworden als het gaat om stikstof. Dat is een héél zorgelijke situatie. Wij hebben nu niet de juiste vergunning en ik heb nooit iets verkeerd gedaan. Wij hebben gewoon gehandeld volgens de toen geldende regelgeving. Toch worden we als illegaal bestempeld en ik weet niet hoe we dat een-twee-drie zo opgelost kunnen krijgen. Veel melkveehouders delen deze zorgen."
Als voorbeeld noemt hij de situatie bij luchthaven Schiphol, waar meerdere boerenbedrijven worden opgekocht voor extra stikstofruimte. "Maar dat zijn eigenlijk rechten die ik nodig heb om mijn melkveehouderij op orde te krijgen. Want als een buurman stopt met het melken van koeien en zijn of haar vergunning komt vrij, dan kan ik die overnemen. Maar nu koopt Schiphol ze op en zit ik met de gebakken peren. De provincie zegt: 'wij gaan dit voor je regelen'. Maar in de praktijk gebeurt er niks. Dat zijn zorgelijke ontwikkelingen."
Goed jaar gedraaid
Ondanks dat Jaap een goed jaar heeft gedraaid, wordt ook de portemonnee dit jaar hard geraakt. "De melkprijzen zien er goed uit, maar toch zijn onze kosten uit de bocht gevolgen. We zitten in een situatie die we nog niet eerder hebben meegemaakt. Het voer, de kunstmest en een variabel energiecontract: alles is gewoon héél duur geworden."
Maar er is nog meer, spreekt Jaap uit ervaring. "We zijn nu heel erg met de stikstofcrisis bezig. Een echt probleem: woonwijken kunnen niet gebouwd worden en wegen kunnen niet aangelegd worden. Maar komend jaar staat er ons nog meer te wachten: de watercrisis en het klimaat. Zo bemesten wij niet bij de akkerranden, creëren we een bloemrijke bufferrand en telen we verder van de sloot af, zodat de kwaliteit van het water niet aangetast wordt. Daar zijn we al jaren mee bezig, er is ook geld vanuit de provincie."
Niet meer welkom?
Het jaar 2022 was ook een jaar waarin er veel aandacht was voor de agrariërs en hun strijd tegen het stikstofbeleid. De ontstane boerenprotesten begrijpt Jaap maar al te goed. "De agrarische sector is boos, gefrustreerd en voelt zich onzeker en niet gehoord. Er heerst dan ook veel onvrede en onmacht. We produceren betaalbaar, veilig en kwalitatief voedsel. Toch worden wij door de politiek - vinden wij als sector - niet gewaardeerd. De melkveehouder is dé vervuiler en moet wijken, omdat Schiphol moet groeien en er wegen en woningen bij moeten komen. En er moet ook meer gebouwd worden, want er is nu een woningtekort. Het voelt alsof we niet langer meer welkom zijn. Dat beeld is het afgelopen jaar wel écht veranderd. We zitten de ontwikkeling van Nederland in de weg, zo krijgen wij het idee."
Toch kijkt hij met een positief gevoel naar komend jaar. "Want elke bedreiging is ook een kans. Ik blijf me inzetten om de Kop van Noord-Holland meer biodivers te maken en letterlijk een beetje meer kleur te geven."
Dit is een bericht van de gemeenschappelijke Westfriese nieuwsredactie
Meer nieuws uit West-Friesland?
💬 Blijf op de hoogte via onze Facebookgroep Nieuws uit West-Friesland. Reageer, discussieer en deel jouw nieuws
📧 Stuur ons jouw tips op via [email protected] of app ons via 06-23405405
✏️ Tikfout gezien? Laat het ons weten via [email protected]