Zingende merels in januari: warmte ontregelt de natuur

Hoewel de hoge wintertemperaturen goed zijn voor een lage energierekening, geldt dat niet voor de natuur en dieren. De warmte heeft allerlei uiteenlopende gevolgen. Zo bleek gisteren nog in Den Helder, waar een schaatsbaan onder andere door het warme weer gesloten is. Ook boswachter van Staatsbosbeheer Rien de Vries (26) maakt zich zorgen, maar gelooft daarentegen ook in de kracht van de natuur: "Door de enorme sluimeringen raakt de natuur een beetje uit haar ritme, maar gelukkig is het veerkrachtig genoeg zich aan te passen aan de geldende temperatuur."

Sneeuwklokjes in januari

Rien (26) loopt vandaag door Buitenplaats Elswout waar hij de gevolgen van het warme weer ook goed terug ziet in de natuur: "Hier in Elswout komen bijvoorbeeld de sneeuwklokjes al met hun kopjes naar boven. Iets dat normaliter pas eind februari gebeurt." De boswachter legt uit dat het ritme van de natuur zich baseert op de eigenschappen van elk seizoen. Waar meestal de koolmezen en merels pas in het voorjaar beginnen met fluiten, hoor je ze nu al vrolijk tjilpen.

Extreme wisselingen

De warme winterdagen hebben volgens Rien niet direct een problematisch gevolg voor de natuur, los van het feit dat het er wel ernstig door wordt verstoord. Het zijn vooral de wisselingen in (extreme) temperaturen die gevaarlijk kunnen zijn. Als voorbeeld geeft hij de vleermuis, die rond deze tijd van het jaar in winterslaap verkeert. "Bij temperaturen rond de 16 graden zal de vleermuis hieruit ontwaken en op zoek gaan naar voedsel. Mocht het over een paar weken opeens gaan vriezen, is er een grote kans dat er weinig insecten zijn en daarmee niet voldoende voedsel voor de vleermuis."

Insectenstand niet op peil

De geringe voedselvoorraad is een probleem dat ook bij de egel speelt, vertelt Dickie van Riemsdijk (66). Als voorzitter van de Egelopvang Haarlem ziet ze de afgelopen weken een opvallend hoog aantal verzwakte egels in haar opvang. "Ze wegen niet genoeg om veilig hun winterslaap in te kunnen gaan. Door het warme weer is de insectenstand niet op peil en dat zorgt voor geen eten voor egels."

Zo vertelt Dickie dat er afgelopen week een egel binnenkwam van 230 gram, waar dat rond deze tijd van het jaar tussen de 500-600 gram zou moeten zijn. "Egels hebben een bepaald vetpercentage nodig om hun winterslaap in te gaan, anders worden ze gewoon niet meer wakker." Dickie heeft nog wel een tip voor mensen met een tuin: "Om de egel deze warme winterdagen van wat extra voedsel te voorzien, kun je een bakje met kattenvoer (geen vissmaak) in de tuin zetten."

Klimaatverandering

Worden de warme winterwerken het nieuwe normaal? We vragen het Jan Visser, weerman van NH Radio. Volgens Jan zijn de warme winterdagen al een fenomeen van jaren en een gevolg van klimaatverandering: "Dat staat buiten kijf en kun je niet meer ontkennen." Jan noemt de huidige klimaatverandering 'grillig'. Volgens hem blijven de temperaturen stijgen en wordt het klimaat ook steeds extremer. "Natuurlijk maak ik mij zorgen, we zitten op een rijdende sneltrein waarvan we niet weten of én wanneer die stopt."

Zoals het er nu naar uitziet, zullen de warme winterdagen op korte termijn geen catastrofale gevolgen hebben voor de natuur en het dierenwelzijn. "De prognoses van nu voorspellen dat zowel januari als februari zachte maanden zijn. Er zijn geen concrete wijzigen dat februari uit een totaal ander vaatje gaat tappen."