Kerk Schellinkhout straks bewoond, blijft 'ie nog een beetje van het dorp?

De weg naar de Martinuskerk slingert door het lintdorp Schellinkhout. Aan weerszijde staan stolpboerderijen en vrijstaande huizen, waar voor een habbekrats fruit en bloemen verkocht worden. Op de rand van het dorp en aan de dijk van het Markermeer, staat het eeuwenoude Rijksmonument, de Martinuskerk, dat voor een deel al in 1361 gebouwd werd. 

In de Martinuskerk wordt hard gewerkt, de deuren staan open. Aspirant bewoner Stef van der Byl staat te midden van alle meubels, gereedschappen en spullen een plank te schuren. Nu nog woonachtig in Hillegom maar binnenkort samen met zijn vrouw Marlieke de Rooij de trotse bewoner van de Martinuskerk.

Ze kochten de kerk vorig jaar voor 450.000 euro, en sindsdien zijn ze elke dag aan het klussen. Hij verwacht dat de verbouwing zo’n drie jaar gaat duren, en tot die tijd zullen hij en zijn vrouw in de stacaravan in de tuin slapen. Of ze het vol gaan houden, met name in de winter, moet nog blijken. Zijn vriend heeft net de gaskachel geïnstalleerd die hij op Marktplaats vond - 'een Italiaans design'.

Twee verdiepingen

Het stel zocht al langer naar een kerk om in te wonen. In Hillegom woonden ze in een oude lijmfabriek, maar ze waren toe aan een nieuwe 'uitdaging'. De Martinus viel hen pas later op, vertelt hij terwijl hij een sigaretje rookt aan een lange tafel. "Hij stond in de rubriek opslag."

Tekst gaat door na de foto.

Hoewel de kerk zo’n 520 vierkante meter beslaat, 'en na de verbouwing komt daar nog 260 vierkante meter bovenop', voelt het volgens van der Byl toch aangenaam - 'bijna knus'. Aan de kant van de toren, ter hoogte van de ramen en met uitzicht over het Markermeer, komen twee verdiepingen. Op de eerste, ter hoogte van de ramen en met uitzicht over het Markermeer, komt de keuken met kookeiland en de woonkamer. Op de tweede verdieping gaat het stel slapen. Onder de toren komt een spa met sauna. Beneden komt het atelier van Van der Byl. 

Renovatie

In de Martinuskerk werd tot 2015 nog elke week gekerkt.  Het sluiten van de kerk was een heel moeilijk proces, vertelt Anja Kraal, voorzitter van Zuiderkogge. De kerkgangers uit Schellinkhout voelden zich in de steek gelaten. Bij een aantal gaat de dominee nog altijd op bezoek. 

Zuiderkogge wilde de kerk na sluiting in eerste instantie verhuren, en besteedde 900.000 euro aan een rigoureuze renovatie. Toen de verhuur niet van de grond kwam, werd het gebouw verkocht aan BOEi, een maatschappelijke organisatie die zich richt op herstel en herbestemming van cultureel erfgoed. BOEi wilde graag dat het een dorpshuis werd, maar de gemeente Drechterland verkoos hiervoor een ander gebouw, zo’n honderd meter verderop.

Heiligschennis

Van der Byl wil de gemeenschappelijke functie van het gebouw graag behouden. Aan de voorkant van de kerk, waar vroeger de protestantse dienst was, komt daarom een Bed & Breakfast met drie slaapkamers, een kunstgalerie en een ruimte die mensen kunnen huren voor 'rouwen en trouwen', diners en vergaderingen. 

Voor Van der Byl is vooral 'kleinschaligheid' belangrijk. "Van de kerk een ruimte maken waar mensen zich welkom voelen past veel beter in dit dorp dan een hotelkamer met twintig kamers."

Hij denkt dat we 'het kerkgebouw moeten loskoppelen van religie'. De tijden zijn veranderd, een hoop kerken staan leeg. "Wat moeten we anders met al die prachtige gebouwen? Er was zelf sprake van sloop. Nu wordt het met zorg verbouwd. Dan is het geen heiligschennis maar een prachtig plek met een goede energie."

Tekst gaat door na de foto.

Een schande

Niet iedereen in het dorp is enthousiast over de nieuwe bewoners. Één Schellinkhouter, hij wil niet met naam op de site, vindt de herbestemming van het gebouw ‘een schande’. Hij staat in een overal op zijn erf een kar in te laden. "De kerk is voor negen ton gerenoveerd en nu wordt er een luxe bed en breakfast ingemaakt. Terwijl het gebouw van ons allemaal is. De gemeente Drechterland had moeten ingrijpen, maar daar zitten geen echte Schellinkhouters meer in."

Hoewel de Protestantse gemeente in 2015 al de deuren sloot, was het niet stil in de kerk. Laura van Tol richtte de Stichting Vrienden van de Martinuskerk op en organiseerde elke maand festiviteiten, zoals concerten en exposities. Een van de hoogtepunten was Rock in de Kerk, met Niels van der Gulik.

Toch vond Van Tol het niet erg om de sleutel in te leveren. De organisatie kostte veel tijd en er kwamen niet altijd veel mensen op af. Ze is vooral blij dat de kerk behouden wordt, even was er zelfs sprake van sloop. "En die mensen zijn heel open: je loopt er makkelijk even naar binnen."

De klok en de vlag

De klok van de kerk werd tot vorig jaar elke dag opgewonden door de buurman van de kerk, Piet Thomas. Iedere dag beklom de Thomas 36 treden. Hij nam de taak veertig jaar geleden over van zijn schoonvader, die het zijn hele leven had gedaan. Met de komst van de nieuwe buren zit de taak van Thomas erop: De gemeente Drechterland laat het uurwerk automatiseren.

Tekst gaat door na de foto.

Ook hing Thomas drie keer per jaar de vlag uit in de kerk: met Koningsdag, op 4 mei halfstok en op 5 mei. Aankomende Koningsdag zal hij samen met Van der Byl de toren beklimmen en hem uitleggen hoe het moet. Thomas ligt er niet wakker van: "Ik word binnenkort tachtig en ik vind het wel welletjes."

Onze kerk

Sylvia Broers, de beheerder van het dorpshuis in Schellinkhout, ziet de kerk liever bewoond dan gesloopt. Wel hoopt ze dat de kerk nog een beetje van het dorp blijft, en dat ze er nog een bruiloft mee mag maken. Over de nieuwe bewoners heeft ze een goed gevoel. “Ze komen hier regelmatig een hapje eten en zijn echt aardig. Dat doen ze goed. Want het zijn toch vreemden die in onze kerk zijn komen wonen."

En wat vindt Van der Byl van zijn nieuwe woonplaats? "Buren komen hier gewoon naar binnen gewandeld om te vragen of ze kunnen helpen met klussen. Geweldig, dat heb ik nog nooit meegemaakt."