De slachtoffers van de Watersnoodramp op 1 februari zijn woensdag bij het monument op de dijk van De Eendrachtspolder herdacht. Het was precies 70 jaar geleden dat bij die ramp zes hulpverleners zijn omgekomen. Nabestaanden, getuigen, hulpverleners, bestuurders van het hoogheemraadschap en de gemeente kwamen bijeen tijdens deze herdenking.
Door burgemeester Michiel Uitdehaag en waarnemend dijkgraaf Rob Veenman werd een krans gelegd ter nagedachtenis van de omgekomen Texelaars Redmer IJska (56), Willem Dijker (57), Jan Koopman (48), Wieger Bernardus (34), Siebren Walsweer (23) en Dirk Kuip (36). Zij verdronken toen zij hulp boden om de naderende dijkdoorbraak bij hoeve Zeeburg te voorkomen. Toen de dijk dreigde door te breken, zijn de hulpverleners gevlucht naar de Eierlandse dijk. Op de weg daarnaartoe zijn de zes Texelaars door het snel opkomende water om het leven gekomen.
"We kunnen ons een beetje voorstellen hoe het moet zijn geweest in 1953", zei burgemeester Uitdehaag. De weersomstandigheden waren slecht die nacht van zaterdag op zondag. "Wel meer wind dan vandaag, maar met minder communicatiemiddelen dan we nu hebben." Texelaar Paul Kikkert heeft die nacht geholpen en het leven van een man gered, hij kan het gelukkig navertellen.
"Omdat er zes mannen omkwamen, betekende dat ook dat er zes weduwen waren. En liefst vijftien kinderen verloren hun vader", aldus de burgemeester. Het duurde enige tijd voordat de verdronken mannen gevonden werden. "Het moet voor de nabestaanden vreselijk zijn geweest om een poosje niets te weten over het lot van hun naasten." Door de gebrekkige communicatiemiddelen bleef men langere tijd in onzekerheid.
Inzamelingsacties
Door verschillende inzamelingsacties werd er geld ingezameld voor de getroffenen, zodat de verwoeste woningen en boerderijen herbouwd konden worden. "Men overwoog zelfs om het raadhuis, dat was getroffen in de Russenoorlog, op een later tijdstip te herbouwen." Er werd al snel bijna 23.000 gulden opgehaald. Een behoorlijke bedrag voor die periode.
"Het is goed om de verhalen blijven te vertellen en ook met anderen te delen"
Na de ramp op 13 februari bezochten koningin Juliana en prins Bernhard het eiland. "De koningin kwam met de veerboot Dokter Wagemaker destijds in de haven van Oudeschild aan. De prins kwam zelf met zijn sportvliegtuigje." Zij gingen kijken bij de dijk bij Oosterend en op de plek waar de dijk was doorgebroken. Het koninklijk echtpaar sprak destijds ook met weduwen en kinderen van de omgekomen slachtoffers.
De dijk zelf werd vrij snel hersteld. "De polder was een goede drie weken later alweer dicht." Het monument op de dijk werd uiteindelijk in 1959 geplaatst. "De dijken zijn op hoogte, maar waakzaamheid blijft nodig. De februariramp maakt deel uit van onze geschiedenis. En van velen van ons blijft het ook deel uit maken van hun leven. Het is goed om de verhalen te blijven vertellen en ook met anderen te delen."
"Toen was er opnieuw paniek, toen het water over de dijk kwam"
Waarnemend dijkgraaf Rob Veenman gaf aan dat in de landelijke berichtgeving de ramp van Texel bijna nooit wordt genoemd. "Daar irriteer ik mij regelmatig aan", zegt hij. "Het is niet de eerste keer dat Texel vergeten wordt."
De Watersnoodramp herhaalde zich bijna op 4 januari 1976. "Toen was er opnieuw paniek, toen het water over de dijk kwam", zegt Veenman. "Op dat moment bleek ook dat de dijkverzwaring op Texel niet was meegenomen in het Deltaplan. In heel Nederland werden de deltawerken uitgevoerd, behalve op Texel. Die was men vergeten." Uit voorzorg werden gezinnen uit de polder geëvacueerd en in Texelse kerken opgevangen.
'Geen gezeik, omhoog die dijk'
Texelaars kwamen hierna in actie. Honderden eilanders gingen in bussen naar het Binnenhof om te protesteren. Met de leus 'Geen gezeik omhoog die dijk' kwamen de eilanders met schapen in Den Haag verhaal halen. Een petitie met 4.000 handtekeningen werd aan de bewindslieden overhandigd.
"Dat resulteerde erin dat de dijk op Texel in 1981 eindelijk weer op deltahoogte was", zegt Veenman. Het bleek niet de laatste dijkverzwaring. Want het Hoogheemraadschap heeft in 2016 een nieuwe dijkverbetering doorgevoerd. "We hebben de dijk opnieuw omhoog gebracht en in 2021 was het werk afgerond."
Eilanddichter Fiet van Beek maakte een gedicht over de Watersnoodramp:
VERGETEN RAMP
Waren er hier te weinig doden,
was de overkant te ver,
de oorlog nog maar net achter de rug
en het besef van de onuitwasbare sporen
- van geslacht tot geslacht -
nog niet doorgedrongen in de tijd?
Was er nog geen oog voor de veelvoud
van de zes, doordat zij wel
en die anderen niet?
Paniek in de blik van vaders en moeders,
- geen dag meer als tevoren -
drijvend als een hond op een tafelblad.
De kabbelende zee die een monster
herbergt als wind en tij samenspannen,
dat op kan duiken als je slaapt, net opstaat,
in de kroeg zit of op weg bent naar huis.
Dan draait het rad, vertelt de tijd
en maakt het uit of je besluit
een regenbroek te halen. Het kan
je lot bepalen.
Een nacht die niet is uit te wissen,
die niet is weggedacht.
Eilanddichter Fiet van Beek