“Wij zullen ons hier met man en macht tegen verzetten.” Straatvegers zijn kwaad over hun nieuwe werktijden, die ze deze week ontvingen. Drie afdelingen van de gemeente beginnen in april aan een proef met de nieuwe werktijden - althans, dat is de bedoeling. Een deel van de werknemers zegt dat de nieuwe regeling hun leven overhoop gooit. Achter de schermen, zo blijkt uit brieven in handen van AT5 en NH Nieuws, loopt het conflict de afgelopen weken steeds hoger op.
Een week geleden komt Arnold aan op zijn werk als hij te horen krijgt dat hij direct door kan lopen naar de manager. Arnold vermoedt al waarover het zal gaan: de nieuwe werktijden. Al maanden gaat het over weinig anders. Per 1 april moeten ze ingaan.
Arnold wil het liefst geen avonddiensten draaien en heeft dat ook aangegeven. “Mijn vrouw werkt tot ‘s avonds laat in een opvangtehuis. Dat betekent dat ik de kinderen moet ophalen van de BSO.” Arnold verwacht geen problemen: dat zou de eerste keer zijn in de vijftien jaar dat hij de straten veegt. En, zo is beloofd, de nieuwe werktijden zullen op maat gesneden zijn.
Het loopt anders. “Kan je vrouw niet minder gaan werken”, vraagt de manager. “Of andere roosters draaien of ander werk zoeken?”
Arnold is met stomheid geslagen. “Ik moet nu een oplossing vinden, het probleem wordt bij mij en mijn vrouw neergelegd.” Vroeger ging de gemeente veel gemakkelijk om met dit soort verzoeken, zegt hij. Hij is bang voor wat er nu gaat gebeuren, en wil alleen praten onder een andere naam.
Ouwe rotten
Arnold is niet de enige: ook andere oudgedienden zijn laaiend. “Het is vreselijk”, zegt straatveger Remy (ook niet zijn echte naam). Hij werkt al jaren als straatveger en kreeg deze week de planning voor het komende jaar. Die is heel anders dan hij hiervoor gewend was. “Na dertig jaar dezelfde werktijden krijg ik er straks vijftien zaterdagen bij.”
Een andere collega kan zijn emoties nauwelijks bedwingen. “Er zijn mannen van in de zestig, die straks in de avonduren moeten gaan werken”, briest hij. “Ons hele team is al weken in rep en roer. Wij gaan hier niet mee akkoord.”
“Na dertig jaar dezelfde werktijden krijg ik er straks vijftien zaterdagen bij.”
Voor Remy, grootvader van twee kleinkinderen, is het meest gevoelige punt de woensdagen. “Die zijn heel belangrijk voor mij en mijn vrouw. We passen dan altijd op de kleinkinderen, al zeven jaar.” Daar werd altijd rekening mee gehouden, maar dat is vanaf 1 april voorbij.
Flexibiliteit
Want vanaf 1 april is het de bedoeling dat zo’n 1800 ambtenaren gaan werken met meer flexibele werktijden. Het gaat om THOR, Afval & Grondstoffen en Stadswerken, de afdelingen die verantwoordelijk zijn voor bijvoorbeeld afvalinzameling, groenbeheer, stratenonderhoud en toezicht op straat.
Er gaat dus wat veranderen voor flink wat mensen. Wisselende diensten en werken in de avond of het weekend zal vaker voorkomen. Dat is hard nodig, vindt de gemeente, om de stad 24 uur per dag ‘schoon, heel en leefbaar’ te houden. Gemeentesecretaris Peter Teesink, de hoogste baas van alle Amsterdamse ambtenaren, verwacht ook dat er door de nieuwe roosterregeling minder overwerk zal zijn.
Teesink is optimistisch: hij denkt dat de nieuwe werktijden veel problemen op kunnen lossen. Met data en steeds betere monitoring is goed in beeld te brengen waar en wanneer er extra inzet nodig is. Amsterdammers mogen dat ook verwachten van hun gemeente, vindt hij.
Proefjaar
De nieuwe planning begint 1 april met een proef van een jaar, die bij succes verlengd wordt.
- Werknemers krijgen een jaarplanning op hoofdlijnen.
- Elke maand krijgen ze dan een maandplanning, dat op maximaal 10 procent van de diensten af kan wijken van de jaarplanning.
- Er wordt geprobeerd rekening te houden met persoonlijke wensen en omstandigheden.
Bij Stadswerken kregen ze deze week die jaarroosters opgestuurd. Sindsdien is het daar heel onrustig, schrijft een medewerker. Hij had aangegeven geen avonddiensten te willen, omdat hij mantelzorger is voor zijn hoogbejaarde moeder. Zijn manager zou gezegd hebben ‘dat hij maar in de pauzes naar haar toe moet gaan’. Hij is woest. “Is dit nou goed werkgeverschap?”
Conflict
Sommige werknemers hopen dat de ondernemingsraad iets kan doen om de plannen tegen te houden. Al jaren is de OR met de gemeentesecretaris Teesink in gesprek over de plannen. Als Teesink op 8 februari in een brief nog eens bevestigt dat de nieuwe diensten per 1 april ingaan, voelt de OR zich gepasseerd: de leden van de ondernemingsraad hebben nog niet met de plannen ingestemd.
Bovendien kunnen de plannen pas ingaan als er aan tien voorwaarden is voldaan. Voldoende draagvlak onder de medewerkers, bijvoorbeeld. En dat is er niet, heeft de roostercommissie van de OR gezegd: op een aantal informatiebijeenkomsten zou vrijwel iedereen tegen de plannen zijn. Het ging daarbij om zeshonderd aanwezigen.
"De OR-commissie Roosters heeft [...] vastgesteld dat er geen draagvlak is betreffende deze nieuwe roosters."
De OR besluit te stemmen over het inroepen van de nietigheid van Teesinks besluit. Dat betekent feitelijk dat het besluit niet bestaat en geen gevolgen kan hebben. 23 van de 25 OR-leden stemmen vóór de nietigheid. In een brief aan Teesink vraagt de OR ‘direct te staken met alle uitvoeringshandelingen’.
Teesink zet door
Geen sprake van, schrijft de gemeentesecretaris terug op 23 februari. In de zomer van 2022 was de OR volgens Teesink al akkoord gegaan met de plannen. “Het inroepen van de nietigheid had vanaf toen nog een maand gekund.” Zijn brief van 8 februari is volgens Teesink geen formeel besluit, maar meer een bevestiging van wat hij en de OR allang hebben afgesproken. En het ontbrekende draagvlak? De gemeentesecretaris zegt andere geluiden te horen. De informatiebijeenkomsten waren misschien ‘niet de juiste vorm’ om het draagvlak te peilen.
"Ik zie in uw brief van 17 februari geen aanleiding, geen reden en geen argumentatie die rechtvaardigt om [...] de met u gemaakte afspraken te herzien."
Teesink schrijft dat de nieuwe werktijden wat hem betreft nog steeds per 1 april moeten ingaan, ook om de werknemers nu eindelijk duidelijkheid te verschaffen. “Ik vind het dan ook onacceptabel en onverantwoord om dit besluit opnieuw uit te stellen.”
Kantonrechter
Veel medewerkers hopen dat de OR de plannen tegenhoudt. De OR-mailbox zou de afgelopen dagen vol zijn gestroomd met boze berichten. Naar verluidt onderzoekt de OR of het zinvol is om naar de kantonrechter te stappen. Of dat ook gaat gebeuren, is nog de vraag. Zowel Peter Teesink als OR-voorzitter René van den Busken zijn gevraagd om een reactie, maar hebben daar vanaf gezien of niet op gereageerd.
De medewerkers zeggen ondertussen zich steeds machtelozer te voelen. “Het wantrouwen is zo hoog”, vertelt Remy. Hij hoopt dat de OR doorzet en naar de rechter gaat. En als dat niet gebeurt? Remy zinspeelt op hardere acties. “Wij zullen ons met man en macht verzetten tegen de nieuwe roosters. Als dit de lijn is, dan wordt het een hele hete zomer.”