Het kwetsbaarste deel van de collectie van het EYE Filmmuseum Amsterdam ligt opgeslagen in een bunker in de duinen bij Heemskerk. Het gaat om duizenden unieke en kwetsbare nitraatfilms die door hun brandgevaarlijkheid veilig liggen opgeborgen achter dikke muren. Maar beheerders van de collectie maken zich zorgen. De temperatuur in de bunker is de laatste tien jaar drie graden gestegen, en daarom liggen de plannen voor een nieuw archiefgebouw al klaar.
Archief nitraatfilms in duinen bij Heemskerk - NH Nieuws
De bunker werd vlak voor de oorlog neergezet als geheime bergplaats voor Nederlandse kunst, om te voorkomen dat die in handen van de Duitse bezetter zou vallen. Na de oorlog is het gebouw in gebruik genomen door het filmarchief.
Behalve goede klimatologische omstandigheden bood de bunker ook veiligheid. Het nitraat waar de films van gemaakt zijn, een soort voorloper van plastic, is zeer licht ontvlambaar en soms zelfs explosief. Het is dan ook verboden om een filmarchief in de buurt van woonhuizen in te richten in verband met brand en explosie gevaar.
Tekst gaat door na de foto.
Ondanks het feit dat de meeste films uit het bunker archief gedigitaliseerd zijn, blijft het bewaren van de originelen toch van groot belang, legt collectiebeheerder Frank Roumen uit. "De technieken om films te digitaliseren worden steeds beter. Het is niet uit te sluiten dat er over een tijdje een nog betere kopie van het origineel gemaakt kan worden, daarom bewaren we de originelen zorgvuldig hier in de duinen bij Heemskerk", aldus Roumen.
Monnikenwerk
Om veranderingen in de conditie van de collectie op tijd te ontdekken, worden al die duizenden filmblikken eens in de zoveel tijd geopend en wordt de inhoud beoordeeld. Een monnikenwerk voor vrijwilligers en medewerkers van het EYE Filmmuseum. Een van hen, Maureen Mens, opent een blik met daarin de film Harpo's en schrikt hoorbaar: "Oei, deze film is aan het ontbinden, die moet ik laten checken door mijn collega."
De films waarmee iets aan de hand is worden voorgelegd aan een filmrestauratiespecialist. In het geval van deze film lijkt een grondige schoonmaakbeurt met een flinke stofzuiger voorlopig voldoende.
We bezoeken het depot als de helft van de blikken in de bunker gecontroleerd is. Chef-collectie Frank Roumen is niet ontevreden over wat er werd aangetroffen: "Tot nu toe zijn we tien blikken tegengekomen waar iets mee aan de hand was, dat viel ons mee", zegt Roumen.
Gevaar voor kwetsbare films
Ondanks het betrekkelijk kleine aantal 'probleemblikken' dit jaar, wordt er toch nagedacht over het bewaren van de kwetsbare nitraatfilms in de toekomst. De temperatuur in de bunker stijgt de laatste jaren als gevolg van klimaatverandering. Als dat doorzet, wordt dat een gevaar voor de kwetsbare films van de collectie in de duinen. Er zijn dan ook vergevorderde plannen voor een nieuw depot.
"Het ontwerp ligt klaar, een totaal klimaatneutraal houten gebouw waar de films honderden jaren veilig zullen liggen", vertelt Roumen. Toch duurt het nog wel even voordat de nieuwe opslag werkelijkheid wordt, het ligt nu nog op de tekentafel. "Voordat er geld beschikbaar is en een geschikte plek voor het nieuwe, superveilige filmdepot gevonden is, zijn we wel een jaar of zeven verder", Roumen.
Tips?
Stuur ons jouw tips op [email protected]