Het lijkt op een spannend jongensboek, maar dat is geenzins het geval. Een aantal Texelaars bedacht in 2017 om de oorlogsbunker bij Texla aan de rand van Den Burg uit te graven. Ze hadden geen idee wat ze tegen zouden komen. Toch zeker geen gebruikte condooms. De bunker is inmiddels een redelijke publiekstrekker die ook aankomende zaterdag tijdens de monumentendagen open is voor bezoekers.
‘Texla’ is voor Texelaars een bekend begrip. Deze bunker speelde een belangrijke rol tijdens de opstand van de Georgiërs op het eiland. De meeste bunkers zijn na de oorlog gesloopt, maar Texla was de meest robuuste en bleef staan. Het complex is nu in handen van Barend Albers. Hij kreeg het land en de bunkers die onder het zand lagen in 2016 aangeboden van de makelaar. Hij had er in eerste instantie geen oren naar, maar besloot het complex uiteindelijk wél aan te kopen.
En dat was ook meteen de start van het avontuur van de groep Texelaars die enthousiaste plannen had met complex uit de oorlog. Albers kreeg contact met mensen die geinteresseerd waren in de geschiedenis van de oorlog op Texel. En toen werd het plan bedacht om de bunker uit te graven. "Dat deden we eerst met een schop", zegt vrijwilliger Pieter-Jan Kampstra. "Maar dat werden we al snel zat. Uiteindelijk werd met een grote kraan de bunker vrij gegraven."
"We vonden een metalen opbergkist van waarschijnlijk een mobiele radar"
"Er was een hoop modder en rommel. Zonder licht moest er veel op de tast worden gedaan. We hadden verwacht toch mooie materialen in de bunkers aan te kunnen treffen, maar dat viel tegen. Voor ons was natuurlijk ook de vraag: wat ga je vinden?"
De hoofdingang bleek voor de helft te zijn dichtgemetseld en de batterijruimte was helemaal niet toegankelijk. Toegang tot de gebouwen was lastig, vanwege de enorme dikke harde muren. "Er stond een halve meter water in de ruimten. En verder veel blubber. We vonden een metalen opbergkist van waarschijnlijk een mobiele radar. Daar zijn we later achter gekomen."
Monumentenlijst
Op het terrein staan in totaal drie gebouwen. Twee van de drie complexen staan inmiddels op de monumentenlijst. "Ze wisten niet dat er nog een derde gebouw op het terrein stond", zegt Kampstra. Bij de grote bunker ligt ook nog een kleine voorbunker die voor een groot deel nog onder de grond zit en deels in puin ligt.
De vrijwilligersgroep heeft zich inmiddels verenigd in de Stichting Museumbunker Texla. "Een voordeel voor bijvoorbeeld het verkrijgen van subsidies. En ook voor de spullen die we krijgen aangeboden. Dat behoort nu tot de stichting."
Maanden werd er gewerkt om de bunkers leeg te krijgen. Dat ging allemaal in de spaarzame vrije uurtjes. "Het zand werd er beetje bij beetje uit geschept. En het was ook lastig om de ruimten droog te krijgen. Met een emmertje aan een katrol werd de nooduitgang uitgegraven."
Hierna werden de ruimten opgeknapt en ingericht. "We zijn zo langzaam de collectie aan het opbouwen", zegt Pieter-Jan. "We speuren internet af en krijgen ook van Texelaars spullen aangeboden wat met de oorlog te maken heeft."
Zelf hebben ze ook spullen bij de afgravingen gevonden. Waaronder twee condooms. "Ze zijn waarschijnlijk niet meer te gebruiken", zegt Pieter-Jan droogjes. Maar ook een medische impul met inhoud. "Geen idee wat er in zit, maar ik ga niet proeven."
Tot hun verbazing vonden ze ook een zuurstoftank van een bommenwerper B17. "We weten niet hoe deze hier terecht is gekomen", zegt Harry Kingma. "Want hier is geen vliegtuig neergestort. Waarschijnlijk is deze ergens anders vandaan meegenomen. We worden iedere keer weer verrast."
De vrijwilligers kunnen uren over hun hobby vertellen. "Bij sommige rondleidingen wordt gevraagd hoe lang het duurt. Ik zeg dan zolang u wilt. Want je raakt hierover nooit uitgesproken", besluit Pieter-Jan.
Bunkercomplex Texla is open voor bezoekers tijdens de Open Monumentendagen op zaterdag 9 september. De redactie van NH heeft meer tips voor bijzondere gebouwen en historische plekken die dat weekend de deuren openen, die vind je hier.