Grafsteen kunstenaar onthuld in Bloemendaal met groot militair ceremonieel

Jan Hoynck van Papendrecht (1858-1933) schilderde voornamelijk militaire scenes en vaak stonden paarden daarin centraal. De bescheiden, in Amsterdam geboren kunstenaar had een voorliefde voor het militaire uniform en wist die vaak gedetailleerd vast te leggen op zijn schilderijen. Hij stond vooral bekend om zijn prachtige stijl van aquarelleren. Honderden aquarellen maakte hij, waarvan enkele ook als platen in schoolklassen hingen.

Tekst loopt door na de afbeelding. 

Amsterdam was niet altijd Hoynck van Papendrecht zijn thuisbasis. Hij genoot zijn opleiding in Rotterdam, Antwerpen en München. Later trouwde hij met domineesdochter Johanna Philippa van Gorkom, waarmee hij in Amsterdam, Amstelveen en Rheden, nabij Arnhem, ging wonen. Zijn laatste jaren bracht hij door in Den Haag.

'Hoynck op de studeerkamer'

Jacques Bartels schreef de biografie van Jan Hoynck van Papendrecht.  "Ik ben net als Hoynck al heel lang geïnteresseerd in alles wat met het militaire leven te maken heeft. Zijn werk hing vroeger op de studeerkamer van mijn vader. Dat fascineerde me en zo heb ik hem leren kennen."

Tekst loopt door na de foto.

Bartels noemt de kunstschilder kortweg 'Hoynck'. "Hoynck kon werkelijk alles tekenen en schilderen, maar zijn opdrachtgevers kwamen vooral uit de militaire hoek. Ook kreeg hij zelfs opdrachten van koningin Emma. Hij kon als niemand anders op sublieme wijze soldaten en hun paarden uitbeelden. Hij wist alles van alle uniformen en werd ook regelmatig uitgenodigd door de Engelsen en Duitsers om mee op oefening te gaan. Daar maakte hij dan tekeningen en verslagen van. Hij had altijd een potloodje mee en tekende overal op."

Kleurrijke soldaten

"Je moet je voorstellen dat in die tijd in alle steden overal soldaten aanwezig waren. Nu lopen ze allemaal in camouflagekleding en kom je ze alleen op de Veluwe tegen. Maar in Hoynck zijn tijd was die kleding veel en veel kleurrijker. Hij wist precies wie wat droeg en welke onderscheidingen daarbij hoorden", aldus Bartels. "Maar hij maakte het militaire leven echt niet mooier dan dat het was. Mannen die het moeilijk hadden, paarden zonder ruiter. Hij beeldde het allemaal heel realistisch af."

Tekst loopt door na de afbeelding.

Negentig jaar geleden overleed Jan Hoynck van Papendrecht. "Hij wilde altijd in Bloemendaal begraven worden, dichtbij de duinen. Hij was ook vaak mee met militaire oefeningen in de duinen en daar was hij graag", vertelt Bartels. Hoynk maakte een enkele aquarel van de duinen bij Bloemendaal.

Tijdens de begrafenis in december 1933 waren veel afgevaardigden uit hoge militaire kringen aanwezig, net als van het ministerie van Defensie en het koninklijk huis. "Maar daar is helaas geen foto meer van te vinden", aldus Bartels. 

Ceremonie herhalen

Een aantal jaar geleden was de grafsteen van Hoynck van Papendracht plotseling verdwenen. Bartels weet niet hoe dat komt, maar wist wel dat het graf van de kunstschilder zo snel mogelijk weer een nieuwe steen moest krijgen.

Dat is gelukt en hoe. "Want hoe mooi is het dat we precies negentig jaar later de onthulling van deze grafsteen op een zelfde wijze kunnen 'vieren'. Met de burgemeester, afgevaardigden van de Krijgsmacht, de adjudant van de koning, vertegenwoordigers van het ministerie van Defensie, militaire muziek en nog veel meer. En iedereen zoveel mogelijk in Ceremonieel Tenue."

Tekst loopt door na de afbeelding.

Bartels vroeg de Rotterdamse grafkunstenaar Christine Kortland om de nieuwe grafsteen te ontwerpen. "Ik had eerlijk gezegd nog nooit van Jan Hoynck van Papendrecht gehoord, maar ben hem natuurlijk wel even gaan opzoeken via google. En ook via Jacques weet ik nu veel meer over hem", vertelt Kortland. 

Foto

"Er was maar één wat vage foto uit 1985 van de oude grafzerk. Daar kon je nog een beetje de originele belettering op zien. Daar moest ik het mee doen en op basis daarvan heb ik vijf ontwerpen gemaakt", aldus de Rotterdamse. 

Tekst loopt door na de foto.

Kortland wil natuurlijk niet voor donderdag de nieuwe grafsteen aan de hele wereld tonen. Maar ze kan wel een klein tipje van de sluier oplichten. "De originele steen was liggend. De nieuwe steen is staand."

"Op de oude steen stond wel heel erg veel 'informatie': de naam van de kunstenaar en de volledige naam van zijn vrouw, die daar ook ligt begraven. Allebei drie regels lang. Ik ben meer van het principe 'less is more'. Daarom zijn de namen en de data zowel op de voorkant als de zijkant van de grafsteen verdeeld. De belettering is hetzelfde als op de originele steen en ook deze nieuwe steen is van Belgisch hardsteen, net als die uit 1933."

Tekst loopt door na de foto.

Kortland vindt het een hele eer dat ze de nieuwe grafsteen de afgelopen weken mocht maken. En ze is ook trots op het eindresultaat. "Morgen plaats ik hem al in Bloemendaal."

Toch moet ze wel een beetje wennen aan het idee dat er donderdag een hele ceremonie is in Bloemendaal. "Er komt wel negentig man! Ik ben heel benieuwd. Er is nog nooit een burgemeester bij de onthulling van één van mijn stenen aanwezig geweest", lacht ze.

'Hoynck verdient het'

De ceremonie op de Algemene Begraafplaats in Bloemendaal begint om 13.30 uur. Alleen genodigden mogen daarbij aanwezig zijn. Jacques Bartels en Christine Kortland zijn daar uiteraard bij. "Hoynck verdient dit echt. Hij is langzamerhand in de vergetelheid geraakt en er zijn maar een paar mensen die zijn naam nog kennen. Terwijl hij in zijn tijd zeer geroemd was", aldus Bartels.