Het Amsterdam Museum huist tijdelijk aan de Amstel. Het eigen huis, het Burgerweeshuis, is toe aan een grondige opknapbeurt. Maar ook zonder haar vaste stek blijft het museum de verhalen van de stad vertellen. In deze extra lange aflevering blikken we terug op het afgelopen jaar. Want hoewel het Burgerweeshuis is gesloten tijdens de renovatie, timmert het Amsterdam Museum flink aan de weg.
Burgerweeshuis
Margriet Schavemaker, artistiek directeur van het Amsterdam Museum, neemt ons mee voor een rondleiding door het inmiddels lege Burgerweeshuis. De renovatie van het eeuwenoude complex is overduidelijk geen overbodige luxe is: er is een gebrek aan eigenlijk alles. Gebrek aan geschikte ruimtes, gebrekkige toegankelijkheid en klimaatbeheersing en ook op het gebied van duurzaamheid zijn nog grote stappen te zetten.
Om ergens te komen, moeten we heel wat trapjes op en af. Het is hard werken voor een museumbezoeker. Als je niet goed ter been bent, mis je zelfs een belangrijk deel van het museum. Dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn.
Het mag duidelijk zijn: de zesentwintig aaneengesloten panden die ooit samen het Burgerweeshuis vormden, zijn niet (meer) geschikt om onderdak te dienen aan een hedendaags museum.
Tekst gaat door onder de foto.
"Het stadsmuseum hoort natuurlijk in het centrum van de stad"
Weg uit de binnenstad?
Er waren ooit plannen om het Burgerweeshuis te verlaten en elders, buiten het centrum, een nieuw pand te betrekken dat het museum helemaal naar haar eigen hand kon zetten.
"Maar gelukkig", zegt algemeen directeur Judikje Kiers, "is het nooit zover gekomen. Dat zou echt zonde geweest zijn. Het stadsmuseum hoort natuurlijk in het centrum van de stad. We hebben onderzocht of het kan, of het voor de komende tientallen jaren weer geschikt kan zijn als museum voor honderdduizenden bezoekers. En dat kan,"
Open naar de stad toe
Met architect Annette van Baren staan we op de Nieuwezijds Voorburgwal. De enige plek waar het complex in z'n volle lengte is te zien. De andere gebouwen zijn ingekapseld in de bebouwing. We zien dat mensen er gedachteloos aan voorbijlopen. Dat komt mede omdat je niet naar binnen kunt kijken. Door gebrek aan museumruimte staan er schotten voor de ramen om meer museummuur te creëren. Maar dat gaat veranderen.
Van Baren: "Wat we heel graag willen is dat deze gevel en het gebouw als geheel, opent en zijn gezicht laat zien naar de stad en in gesprek gaat met iedereen in Amsterdam en de bezoekers van de stad."
Tekst gaat door onder de afbeelding.
Gegroeide structuur
De renovatie is geen gemakkelijke klus. Het kostte Van Baren en haar team zeker twee maanden om een goed inzicht te krijgen: "Het is een gegroeide structuur van huizen. Er zijn vele verschillende huizen rond die binnenplaatsen die allemaal hun eigen toegang hebben. En allemaal hun eigen vloerniveau. Als je daar doorheen loopt, is dat bijna niet te bevatten."
Maar nu ligt er een plan waarmee het museum de komende decennia verder kan. Een grote stadshal staat centraal in de komende renovatie. Een grote stadshal die met grote evenementen ook kan veranderen in een theateropstelling. Boven die stadshal komt dan weer een grote zaal, waar het museum ook al heel lang grote behoefte aan heeft.
"Dat gaat over een paar jaar een groot spektakel zijn", zegt Margriet Schavemaker. "Vooral die opeenvolging van kleine intiemere zalen en grotere zalen, dat past heel erg bij museum van nu. Eigenlijk kan je niet zonder meer."
Tekst gaat door onder de afbeelding.
Puzzelen
"Het is een lang proces", vertelt algemeen directeur Judikje Kiers, "van ontwerpen, nadenken, puzzelen en bijstellen om het monument en het museale gebruik optimaal met elkaar in balans te brengen. Het heeft een paar jaar geduurd voordat we die balans hadden. Maar nu is er ook plan wat echt heel goed is voor het monument en heel goed is voor het museum en de bezoekers. Ik verheug me er heel erg op om het uit te gaan voeren."
Tekst gaat door onder de afbeelding.
Perspectief
De trouwe bezoekers hoeven hun museum gelukkig niet te missen. Zolang de renovatie duurt, heeft het Amsterdam Museum onderdak gevonden in het Museum aan de Amstel, de voormalige Hermitage. Een selectie uit de collectie is hier te vinden. Centraal in de opstelling staat het thema Perspectief. Binnen de tentoonstelling worden allerlei verbanden gelegd tussen voorwerpen. Conservator Tom van der Molen laat ons als voorbeeld het schilderij Gezicht op Amsterdam zien van Cornelis Antonisz, de eerste geschilderde plattegrond van Amsterdam uit 1538.
"We gebruiken het schilderij als welkom", zegt Van der Molen. "Met dit schilderij leggen we ook uit wat we hier doen, dat we het hebben over perspectief op geschiedenis."
Het schilderij werd gemaakt in opdracht van de bestuurders van de stad. En dat is te zien: een prominente plek is ingeruimd voor de haven. Hier komt een belangrijk deel van het geld vandaan om de stad te besturen. Iets voor de burgemeesters om trots op te zijn.
"Maar", legt Vander Molen uit, "als je een arme sloeber in één van die steegjes was, had je natuurlijk een heel ander perspectief op die stad. Dat is ook wat we de bezoekers aan de tentoonstelling mee willen geven: het hangt ervan af wie je bent, hoe je kijkt naar het verleden van Amsterdam en hoe je kijkt naar een specifiek schilderij of een specifiek verhaal."
Tekst gaat door onder de foto.
Nieuwe verhalen
Naast de verhalen van vroeger, wil het museum ook graag de verhalen vertellen van nu. In de huidige tentoonstelling staat het thema Oorlog en conflict centraal.
"In deze tentoonstelling laten we werk zien van twintig kunstenaars", vertelt conservator Imara Limon. "Dat is het resultaat van makers die zich hebben aangemeld na een open call. Oorlog en conflict is het tweede thema van Refresh Amsterdam, een kunstmanifestatie waarbij we elke twee jaar aandacht besteden aan een urgent thema in de stad."
Eén van die kunstenaars is Vika Mitrichenko. Zij heeft regelmatig contact met haar familie in Oekraïne. Vanwege hun situatie daar voelde de kunstenares zich vaak hulpeloos. Gelukkig had ze de kunst om zich te uiten. In de tentoonstelling komt dat tot uiting in grote keramische potten met daarop tekeningen en aantekeningen uit haar dagboek.
"Een oorlog of conflict kan heel abstract zijn", zegt Limon, "met veel cijfers en veel nare beelden op het journaal. Maar hier word je echt meegenomen in de persoonlijke belevingswereld van de kunstenaars. Dat maakt het misschien niet minder zwaar, maar wel dichterbij."
Het zal nog een paar jaar duren voor het museum weer terug kan naar het gerenoveerde Burgerweeshuis. Tot die tijd kunnen de bezoekers terecht in het Museum aan de Amstel.
Kijk hier naar meer afleveringen van Een museum voor Amsterdam.
Download de app
🔔 Blijf op de hoogte van nieuws uit jouw regio, download de gratis NH Nieuws-app.
