Den Helder doet het anders: ambtenaren verlaten stadhuis voor directe hulp in de wijk

Aanvankelijk was Bijma niet zo enthousiast over het plan van de gemeente om ook in het wijkcentrum te gaan zitten. Het spreekuur van zijn hulporganisatie MEE & de Wering liep al goed en na 33 jaar sociaal werk kent hij de stad van binnen en van buiten. Daar had hij de gemeente niet voor nodig. 

Bovendien, zegt Bijma in een klein kantoortje, zijn mensen vaak bang voor de gemeente. “Zij kunnen ervoor zorgen dat je je inkomen verliest.” 

Samenwerken

Maar, na een kleine zes maanden intensief samenwerken ziet Bijma dat het werkt. In de vier wijkcentra zitten nu de welzijnsorganisaties Humanitas en MEE & de Wering en aan de overkant van de gang zit een team van de gemeente. Inwoners die ergens mee zitten, kunnen zonder afspraak langskomen voor een kop koffie.

En daarnaast, zegt Bijma, werken de gemeente en zijn organisatie nu beter samen dan ooit. Vragen die de vrijwilligers van Mee en de Wering niet kunnen beantwoorden, leggen ze bij de gemeente neer. En voor problemen die de gemeente niet kan oplossen, lopen ze even naar de vrijwilligers aan de overkant van de gang. 

“Een meisje met een bijstandsuitkering klopte aan bij de gemeente dat ze haar schoolboeken niet kon betalen. Daar zijn wel fondsen voor, maar die mag de gemeente niet aanvragen. De ambtenaar liep even naar de overkant van de gang en wij hadden het binnen een paar minuten geregeld. Voorheen zou de gemeente gewoon een ‘nee’ verkopen, maar nu weten we elkaar te vinden.”

Armoede

Armoede is nog steeds een groot probleem in de marinestad, blijkt ook uit de cijfers. Inwoners hebben, met een gemiddelde van 41.900 euro, het minst te besteden van heel Noord-Holland. Zo’n 6,5 procent van de bevolking ontvangt een arbeidsongeschiktheidsuitkering, tevens het hoogste van de hele provincie. En alleen in Amsterdam zitten relatief meer mensen in de bijstand. 

Met het initiatief om ook kantoortjes in te richten in de wijkcentra, neemt de gemeente een nieuwe afslag. De ambtenaren, die allemaal werken voor het team ‘integrale toegang’, zijn mensen die de wegen van de bureaucratie goed kennen en precies weten hoe ze vragen over toeslagen, schuldhulp en inkomen kunnen beantwoorden. Doordat zij nu weer aanwezig zijn in de wijk, hopen ze inwoners sneller te kunnen helpen.

En dat lukt, merkt Yvonne Kapitein, wijkbeheerder in de wijk Nieuw Den Helder. Als inwoners een conflict hebben met de buren, of als er een tegel los zit, zoekt zij naar een oplossing. Ook voor haar zijn de lijnen met collega’s een stuk korter geworden. Nu kan ze hen direct om hulp vragen als blijkt dat er meer speelt achter de voordeur dan alleen een kapotte tegel. “We spreken elkaar weer.”

Wild van de bureaucratie

“Wat de gemeente nu doet, is echt nieuw”, zegt Bijma bij een kop koffie. Voor het sociale werk verhuisde hij 33 jaar geleden vanuit Friesland naar Den Helder. Officieel is hij ‘opbouwwerker’, wat betekent dat hij bewoners helpt die samen iets willen opzetten. Kan een speeltuin zijn, of een buurtfeest. Jaren geleden lukte het hem om een verzorgingstehuis te laten bouwen voor Indische ouderen.  

In die 33 jaar zag hij vaak dat zijn ‘welzijnswereld’ niet goed aansloot op de ‘nee-wereld’ van de gemeente. Meer dan eens zag hij mensen opgegeten worden door een bureaucratisch monster, waarvan niemand meer wist waar het begon of eindigt. 

Zoals de vader van een gezin dat bij hem had aangeklopt toen ze thuisloos waren geraakt. “Ze trokken in bij een kennis, maar van de gemeente moesten ze eruit. Wonen bij een andere huurder is woonfraude. Vervolgens werd die man als een tennisbal heen en weer geslagen tussen het UWV en de sociale dienst. Hij sprak de taal niet goed en kon de papieren niet lezen. Na een half jaar had hij zulke ogen in zijn kop, als groot wild van de bureaucratie.”

Vertrouwen terugwinnen

Een grote opgave zal zijn om het vertrouwen van de inwoners terug te winnen. Uit onderzoek van de provincie bleek in 2021 dat 60.8 procent van de inwoners van Den Helder de instituties vertrouwt, het laagste van heel Noord-Holland.

Dat inwoners nu gewoon het wijkcentrum binnen kunnen lopen en iemand van de gemeente kunnen spreken, moet dat vertrouwen herstellen. Bijma denkt dat het goedkomt: “Ik hoop dat mensen weten dat ze hier met alle huis, tuin en keuken problemen naar binnen kunnen lopen.”