Hoeveel zin heeft het Haarlemse parkeerreferendum? "Belachelijke vraagstelling"

De stelling die aan Haarlemmers werd voorgelegd, luidt als volgt: Bent u voor of tegen de Nota Uitwerking parkeerregulering Uitbreiding betaald parkeren in Haarlem? Om het referendum geldig te verklaren was er een opkomst van minimaal dertig procent nodig. 

Hoogleraar bestuurskunde Michiel de Vries vindt alleen al de vraagstelling veel te vaag. "Het is een belachelijke vraagstelling. Het is niet eens een normale Nederlandse zin. Het is voor inwoners niet duidelijk waar ze precies over hebben gestemd." Daarnaast lezen inwoners zich zelden in, benadrukt De Vries, laat staan als het om lange gemeentelijke nota's gaat.

Hoge opkomst

De opkomst van het referendum was relatief hoog, bijna 38 procent van de Haarlemmers gingen gisteren naar de stembus. Dat is 8 procent meer dan nodig is om het referendum te laten gelden. "Een flinke opkomst", vindt De Vries. Hij denkt dat er wellicht campagne is gevoerd om tegen te stemmen. 

De uitslag liegt er niet om: meer dan 80 procent stemden tegen uitgebreid betaald parkeren. Tegenstanders van het beleid hoopten op een hoge opkomst en een duidelijke nee-stem, terwijl er ook veel voorstanders niet naar de stembus toeging, in de hoop dat de kiesdrempel niet werd gehaald, denkt De Vries. 

De uitslag van dit referendum zal volgens hoogleraar De Vries best betrouwbaar zijn. Daarmee bedoelt hij dat de stemmen vast goed geteld zullen worden. Alleen de uitkomst van het referendum zegt niet zoveel. "Zijn ze voor of tegen de nota? Of vinden ze een deel wel goed en een deel niet? Je weet het niet." 

Concreet en inhoudelijk

In principe is De Vries niet tegen het houden van een referendum. "Het kan als doel hebben burgers meer inzicht en invloed te geven op beleid." Toch ziet hij in de praktijk dat het vaak anders uitpakt, door te vage vraagstelling dus, te lage opkomst en omdat de gemeenteraad de uitslag aan de kant mag schuiven bij een niet-bindend referendum.

Maar hoe kunnen gemeenten wel succesvol een referendum houden? De Vries raadt gemeenten aan om inwoners concrete vragen voor te leggen, bijvoorbeeld: 'Hoe zou u het vinden als er in uw straat betaald parkeren wordt ingevoerd?' De stelling moet dus inhoudelijk en duidelijk zijn, en mensen moeten het daadwerkelijk eens of oneens met een stelling kunnen zijn. 

Nog veel beter dan een referendum kunnen gemeenten focusgroepen opstarten, zegt De Vries. Tijdens een focusgroep worden mensen gevraagd naar hun ideeën en mening over een bepaald onderwerp. Op deze manier worden burgers veel beter betrokken bij het maken van beleid. Zo mochten burgers in Zeeland bijvoorbeeld meepraten over kerncentrales en een hoogspanningsstation. "Dat vond ik wel een mooi voorbeeld van het betrekken van burgers bij een beleidsproces", aldus de Vries.

Het referendum dat in Haarlem is gehouden is niet bindend, maar raadgevend. De uitslag van het referendum wordt op 21 maart eerst in de commissie Bestuur besproken en op 28 maart neemt de gemeenteraad er een besluit over.

Een meerderheid van de gemeenteraad kan de uitslag - ook nu de opkomst hoog genoeg was - naast zich neerleggen. Of er dus echt iets met de stem van de inwoner wordt gedaan, is dus de vraag. "Je hoopt dat de gemeente zegt dat het plan zodanig tegen de wil van de inwoners is dat ze het niet doorzetten."

Volgens De Vries is het met de gegeven stelling onmogelijk om de mening van de burger te meten. "Dat burgers door middel van dit referendum inspraak zouden hebben, is echt een illusie."