Jonge feministen Ronja (17) en Luca (18) uit Haarlem willen minder schermen en meer actie

Opeens viel alles op zijn plek. Het moment dat Ronja en Luca naar binnen liepen bij culturele broedplaats Nieuwe Vide mag gerust een kantelpunt in hun leven worden genoemd. Twijfel die zij soms voelden, over zaken die andere leeftijdsgenoten als vanzelfsprekend aannemen, konden zij opeens verklaren. Het grotere plaatje werd zichtbaar.

Dat was achteraf gezien het moment dat de jonge Haarlemmers activisten werden. Het kwam vooral door de gelijkgestemden die zij in het voormalige kraakpand aan de rand van de Waarderpolder troffen, in het bijzonder Anne Mul. “Zij is onze godmother”, zegt Luca. “Zij heeft mij zoveel geleerd. Discussiëren, organiseren, actievoeren. En vanmiddag nog gootsteen ontstoppen.” 

Jaren '70 en '80

Luca en Ronja nemen het stokje over van Anne, die op haar beurt weer voortbouwt op het werk van actievoerders uit de jaren ‘70 en ‘80. "Ik heb vroeger ook hulp gekregen van anderen", vertelt de 35-jarige Haarlemmer. "Ik heb daarvan geleerd en ben daardoor geïnspireerd. Mede daarom heb ik Haarlem Town Queers (een groep queer mensen die met activiteiten de onderlinge verbondenheid wil versterken, red.) opgericht. Mijn kennis en ervaring wil ik inzetten om ook anderen zichzelf te laten kunnen zijn."

Elke generatie heeft zijn eigen activisten, zo blijkt in de Nieuwe Vide, maar ook aan de andere kant van het Spaarne: in de Janskerk. Daar is een tijdelijke tentoonstelling van het Noord-Hollands Archief. In Bord voor je Kop! worden activistische uitingen van huidige tieners gekoppeld aan eerdere demonstraties in Haarlem en omgeving.

Te zien zij foto’s van eind jaren ‘70, toen feministen het stadhuis in Haarlem bezetten. Zij eisten passende huisvesting voor hun Vrouwenhuis. Daar kwamen zij samen voor praatsessies en activiteiten. Hen was een nieuw onderkomen beloofd, maar na jaren wachten waren ze het zat. De politie moest er aan te pas komen om de vrouwen uit het stadhuis te verwijderen.

Strafblad

Nee, die actie kende Ronja niet, maar als ze erover hoort, moet ze glimlachen. “Zoiets zou ik ook nog weleens willen doen”, zegt ze. “Echt de straat op. Opkomen voor de zaken die je belangrijk vindt. Maar dat is tegenwoordig wel gevaarlijker. Ik schrik soms van het geweld van de politie tegen demonstranten.” Dat is niet hun enige angst. “Je hebt zo een strafblad”, weet Luca. Om met een knipoog te vervolgen: “Je moet het dus eigenlijk nu doen, Ronja. Jij bent nog minderjarig.”

Ronja heeft op de A12 gestaan, bij één van de klimaatprotesten. En ze waren beiden aanwezig bij een demonstratie van scholieren voor strenger klimaatbeleid. Maar toch draait hun huidige activisme nog vooral om het vinden van en praten met gelijkgestemden. Een jaar geleden begon Ronja het Jong Feministisch Collectief Haarlem, kortweg JongFem. Luca sloot zich daar al snel bij aan.

Poster

“Ik zag op school een poster hangen en ik was gelijk getriggerd”, herinnert Luca zich. Ronja pakt de flyer erbij, ze heeft hem bewaard. ‘Hey’, zo begint de tekst op het papier, ‘ben jij een jong persoon die verlangt naar een betere wereld? Klaar met je onveilig voelen op straat? Klaar met ongelijkheid? Klaar met het stilzitten en er niks aan doen? Sluit je aan!’

Inmiddels hebben zo’n 50 jonge Haarlemmers zich rond Ronja en Luca verzameld. Ze organiseren workshops en evenementen, zoals het Zine Festival dat afgelopen zaterdag in Nieuwe Vide als onderdeel van de Stripdagen plaatsvond. Het belangrijkst blijft het praten met groepsgenoten. Daar halen Ronja en Luca, uitgesproken links, veel steun uit. Juist nu de gemiddelde Nederlander steeds meer naar rechts lijkt op te schuiven.

Huilen

“Ik moest huilen toen de uitslag van Tweede Kamerverkiezingen bekend werd gemaakt. Maar ook echt hárd huilen.” Luca zit ermee. “Ik mocht voor het eerst stemmen. Ik voelde me schuldig. Dat ik door te stemmen had bijgedragen aan iets met deze uitkomst. Maar ik wist ook dat dat nergens op sloeg.”

Na de verwerking gebruiken de twee vriendinnen de politieke ontwikkelingen vooral als motivatie om leeftijdsgenoten meer bewust te maken. “Sommigen worden afgestompt”, ziet Ronja. “Dat scherm, die sociale media; het maakt je suf. Maar ik heb ook wel hoop. Steeds meer mensen gaan zien dat dit niet de weg is. Van al dat individualisme word je ongelukkig. Ik verwacht dat ook anderen tot het besef komen dat we het samen moeten doen.”