Scholen vrezen dat schooluitjes naar musea verdwijnen als toegangstickets duurder worden. Het nieuwe kabinet is voornemens de btw op museumkaartjes van 9 naar 21 procent te verhogen. "Dit vergroot de kansenongelijkheid en zorgt voor een verarming van het onderwijs."
Het is woensdagochtend, iets na 10.00 uur. Buiten miezert het. Het mag de pret voor een twintigtal leerlingen uit groep 8 van een Zwaagse basisschool niet drukken. Vandaag staat de laatste activiteit van hun schoolkamp op het programma, een bezoek aan de oudste doorvaarveiling ter wereld in Broek op Langedijk.
Twee vrijwilligers in klederdracht wachten de groep op. De leerlingen, begeleid door hun drie juffen, vervolgen hun weg door een Giethoorn-achtig landschap van water en houten bruggetjes, maar dan overdekt.
Al vijftig jaar vertelt museum Broekerveiling het verhaal van een ‘unieke Noord-Hollandse' veiling, zegt Wouter van Assendelft. Als hoofd marketing van het museum maakt hij zich ernstige zorgen over de plannen van het nieuwe kabinet. Eén in het bijzonder: de btw-verhoging op museumtickets van 9 naar 21 procent.
Van Assendelft noemt de verhoging 'desastreus' omdat het de bezoekdrempel nog verder zal verhogen. De Broekerveiling kan een verhoging van 10 procent niet zomaar opvangen, dus de ticketprijzen gaan stijgen. Een volwassen kaartje zal hierdoor boven de twintig euro komen, volgens Van Assendelft is dat 'psychologisch' veel voor bezoekers.
Maar hij vreest het meest voor de schoolreisjes. "De verhoging zal zorgen voor één tiende minder leerling of een hogere ouderbijdrage."
"Vroeger met biologie ging je met een net in een sloot. Nu heb je geen netten, want die zijn te duur, en er zijn geen mensen"
Zo betaalt de basisschool uit Zwaag vandaag 3,50 euro per leerling. Een bedrag dat met de btw-verhoging boven de 4 euro komt. ‘Een hard gelag’, zegt Valerie Kierkels van het Jeugdeducatiefonds. De organisatie helpt scholen in achterstandswijken door hen financieel te ondersteunen, onder meer bij schoolreisjes. Volgens Kierkels ervaren sommige scholen momenteel al moeilijkheden om alle schoolreisjes en uitjes financieel rond te krijgen: "Laat staan als daar nog eens 10 procent bijkomt."
Basisschool de Pionier uit Wormerveer is er daar een van. Directeur Desi van Waaijen noemt de btw-plannen in het hoofdlijnenakkoord een 'zware kluif'. Volgens hem gaat de maatregel zorgen voor een nóg grotere kansenongelijkheid en een verarming van het onderwijs. Van Waaijen: "De maatregel raakt vooral kansarme gezinnen. Een doelgroep die juist zo gebaat is bij culturele uitjes geregeld vanuit school."
Educatieve uitstapjes en schoolreisjes maken het onderwijs leuker én nuttiger, aldus de directeur. "Vroeger ging je met biologie met een netje de sloot in. Nu heb je geen netten, want die zijn te duur, en er zijn geen mensen." En daarom zijn musea belangrijk: het zijn bij uitstek plekken waar theorie in praktijk wordt gebracht.
'Kissies groente en fruit'
Zo ook in Broek op Langedijk. Daar leren leerlingen woensdagmiddag over de economische en culturele geschiedenis van de regio. Vanuit de houten bankjes in de authentieke veilingzaal kijken ze naar het middelpunt in de ruimte: de veilingklok. Door de ruimte klinkt de galm van de harde stem van veilingmeester Bianca. "Wie weet wat een veiling is?", vraagt ze de leerlingen. Tien vingers schieten omhoog.
De veilingmeester vertelt honderduit over de geschiedenis van de veiling, tot ze haar verhaal plots onderbreekt. Er vaart een bootje binnen met manden vol groente en fruit. De veiling kan beginnen.
IJverig bieden de leerlingen op de producten van hun kaartjes. Ze betalen met plastic guldens. Sep met nummer 67 blijkt een meesterhandelaar. Binnen een mum van tijd heeft hij zijn benodigde groenten, en dat voor maar 30 gulden. Zelfs veilingmeester Bianca is verrast. "Zoiets heb ik nog nooit meegemaakt." De jonge spekkoper schrijft vol trots zijn naam op het grote bord. Als prijs krijgt hij, hoe kan het ook anders, een zak met fruit.
Schrappen onvermijdelijk
Naast de basisschool uit Zwaag bezoeken jaarlijks zo'n vier- tot vijfduizend leerlingen het museum in Broek op Langedijk. Museummedewerker Van Assendelft hoopt dat dit aantal gelijk zal blijven, ook na de eventuele btw-verhoging.
Dat moet directeur Van Waaijen nog maar even zien. Hij verwacht dat de verhoging 'hoe dan ook gevolgen' gaat hebben voor scholen. "Het is onvermijdelijk dat scholen moeten gaan schrappen in hun educatieve en museale uitjes. Dat is iets wat wij nu al zien, laat staan met een prijsstijging van 10 procent."
Of de btw-verhoging er ook daadwerkelijk gaat komen, wordt bekend op 25 juni. Dan presenteert informateur Van Zwol naar verwachting het nieuwe kabinet en haar plannen.
De Museumvereniging laat in een reactie weten dat als de plannen van het nieuwe kabinet doorgaan, ook museumtickets helaas duurder worden voor scholen. Directeur Vera Carasso: "Musea werken veel samen met scholen en vinden de prijsstijging absoluut niet wenselijk. Kinderen komen via scholen al op jonge leeftijd al in aanraking met musea. Het is van groot belang dat de drempel voor scholen om musea te bezoeken zo laag mogelijk blijft."
Ook een grote groep organisaties in de cultuur-, sport-, horeca en mediasector spreekt zich uit tegen de verhoging. Maandagochtend plaatsten ze gezamenlijk een advertentie in alle landelijke en regionale dagbladen en roepen lezers op tot actie. "Geen hogere btw, je belast er heel Nederland mee", staat op een feloranje gedrukte pagina in de kranten.