Jagende boswachter over dichte natuurbrug: "Anders groot probleem bij de buren"

Aanleiding voor het verhaal van deze boswachter, die liever anoniem blijft, is het nieuws dat natuurbrug Zandpoort, die de Amsterdamse Waterleidingduinen en het Nationaal Park Zuid-Kennemerland verbindt, na elf jaar nog steeds is afgesloten met een hek. De brug kostte ruim acht miljoen euro. De reden: de populatie damherten in beide duingebieden is nog steeds te groot.

Hek weg: 'Groot probleem bij de buren' 

Als het hek nu zou verdwijnen, zou dat ten koste gaan van de biodiversiteit in beide natuurgebieden. De herten vreten namelijk alles kaal. "Ik begrijp heel goed dat het voor de beeldvorming een beetje gek is. Dat de brug na zoveel jaar nog steeds dicht is. Maar je moet ook het doel begrijpen. Je zadelt de buren namelijk met een enorm probleem op als het hek nu weggaat. De biodiversiteit gaat dan echt heel snel achteruit", vertelt de boswachter.

Tekst gaat verder onder de foto.

De streefstand voor de Waterleidingduinen ligt tussen de 600 en 800 herten. Daaronder vallen mannelijke damherten, de vrouwelijke (hindes) en hun nageslacht (kalveren). In het naastgelegen nationaal park ligt de streefstand een stuk lager. Faunabeheereenheid Noord-Holland (FBE) houdt de cijfers bij sinds 2017.

"In 2017 was de situatie echt totaal anders dan nu", legt de boswachter uit. "Overal waar je keek, waren herten. Er waren er gewoon veel te veel. Dat werd wel eens onderschat door mensen. Er is tot die tijd niets aan beheer gedaan en je zag de biodiversiteit achteruit hollen."

In teams van twee

Het afschot vindt, met goedkeuring van de provincie, sindsdien altijd in de wintermaanden plaats, aan het einde van het paarseizoen. De boswachters gaan in teams van twee op pad. "We kennen het terrein, weten waar de herten lopen en waar de wandelpaden zijn. We gaan meestal met de auto. Er is altijd een faunahulp mee, een 'buddy'. Voor de veiligheid. We proberen zoveel mogelijk te voorkomen dat mensen er iets van merken. Soms hebben ze vragen, dan leggen we uit wat we aan het doen zijn. Daar is vaak begrip voor." 

"De boswachter, de schutter dus, is gefocust op het hert en de buddy houdt in de gaten of er geen mensen in de buurt zijn. Als het dier eenmaal is gedood, dragen we het met z'n tweeën op de laadbak van een tweede wagen." De 'jagers' wisselen de buddy's altijd af. "Dan blijven we allemaal scherp. De boswachter heeft de eindverantwoordelijkheid. Hij of zij bepaalt wanneer er geschoten wordt."

Tekst gaat verder onder de foto.

Ze maken gebruik van een enkelloops geweer. Door trainingen weten ze hoe ze er goed mee om kunnen gaan. "We proberen het zo ethisch mogelijk te doen. De dieren moeten niet lijden. We schieten vanaf ongeveer honderd meter, omdat je ze dan zeker effectief op de vitale delen kan raken. De verwondingen zijn dermate klein, dat het vlees geschikt blijft voor consumptie." 

Zandvoorter Willem van der Sloot, die erg gesteld is op de herten, vermoedt dat ze vooral afgeschoten worden om te kunnen verdienen aan het vlees. Iets wat door beheerder Waternet met klem wordt tegengesproken.

"Ik werk vooral overdag. De nacht is een mogelijkheid, maar dan is het zicht uiteraard beperkt. Natuurlijk is dit niet iets wat je het hele jaar wilt doen. Het zijn levende dieren. Natuurlijk heb je daar wel een gevoel bij. We zijn geen machines. Toch vind ik het ook niet lastig. Ik weet wat het belangrijkste doel is: het herstel van de natuur", vervolgt de boswachter.

Tekst gaat verder onder de foto.

Het afschot was afgelopen winter best lastig. "Het was vooral heel erg nat. De herten gaan uit de wind staan en schuilen. Bovendien is het door de duinen soms al lastig om ze te zien. Helemaal nu er veel minder rondlopen. Ze moeten je niet zien. Je stapt uit de auto en besluipt ze."

'Geslaagde winter'

Hoewel de officiële afschotcijfers in de zomer bekend zijn, is deze boswachter niet ontevreden over zijn eigen cijfers. "Het waren gemiddeld zo'n acht dieren op een dag. Iedere boswachter heeft overigens zijn eigen gebied, zodat we elkaar niet in de weg zitten. Over het algemeen hebben we het, denk ik, 'goed' gedaan. Er waren geen incidenten. Maar ik ga ervan uit dat de streefstanden zijn nog niet behaald. Dat zal nog minimaal één afschotseizoen duren." 

Tekst gaat verder onder de foto.

"We moeten er nu, in vergelijking met het begin, zeker veel meer moeite voor doen. De aandacht richt zich vooral op de nieuwe aanwas. Het feit dat er nu veel minder herten te zien zijn, betekent dat ons werk nut heeft. Anders kan je je af gaan vragen of je werk wel zin heeft. Je ziet dat de natuur ook op sommige plekken weer aan het herstellen is."

"Overigens wil ik wel een fabel uit de wereld helpen. Er zijn mensen die beweren dat een hinde door het afschot juist meer kalveren voortbrengt. En dat afschot dus nauwelijks zin heeft. Dat klopt niet. Een hinde brengt één kalf per jaar voort."

Tekst gaat verder onder de foto.

De afgesloten natuurbrug

"Dat de brug dicht is, is een bewuste keuze. De streefstanden zijn nog niet behaald. Het heeft allemaal wat langer geduurd dan verwacht. In de periode dat tegenstanders van het afschot naar de rechter stapten, is er bijvoorbeeld ook weer extra aanwas bijgekomen. De populatie is geëxplodeerd. Nu denk je wel eens: waren we maar tien jaar eerder begonnen met het afschot."

"Je ziet wel eens herten in de buurt van de natuurbrug liggen, maar die liggen daar echt niet te wachten totdat het hek verdwijnt. Die lagen daar voor de komst van de brug ook al. Kleinere dieren, zoals muizen, zandhagedissen en marterachtigen, kunnen wel de brug oversteken. Dat wordt voortdurend gemonitord. Door mensen ter plaatse of door camera's."

Zandvoorter Willem van der Sloot liet een aantal jaar geleden zien dat het hek op de brug een obstakel is voor de herten tijdens het paarseizoen (tekst gaat verder onder de video):

'Schieten is geen droombaan'

Het is nu wachten op de cijfers van de faunabeheereenheid. "Maar ons werk stopt niet zodra de streefstanden zijn bereikt. We moeten de populatie op niveau houden, want anders ontstaat er opnieuw een 'gigaprobleem' voor de natuur. Maar nogmaals: ook wij hopen dat de streefstanden liever gisteren dan vandaag zijn behaald. Herten schieten is bepaald niet een droombaan", besluit de boswachter.