Anja was burgemeester in Oekraïne, nu helpt ze vluchtelingen in Zaanstad

De eerste kennismaking met Zaandam voor Anja was in 2015, toen ze haar man achterna reisde die al in de stad werkte. "Ik heb hier toen een jaar gewoond, totdat ik terugging om als burgemeester van een Oekraïense gemeente mee te doen aan de verkiezingen."

Met succes, want ze werd gekozen als burgemeester van Vvedenka en vier andere dorpen, onder de rook van Charkov. Vier jaar werkte ze als gemeentebestuurder, maar de omstandigheden waren lastig, vertelt ze. "In de regio waren pro-Russische bewegingen actief die propaganda verspreidden. Dat had effect, het zorgde voor wantrouwen in de samenleving. Daarnaast was ik een stuk kwetsbaarder als burgemeester. Ik kreeg te maken met agressie en bedreigingen."

In 2019 wordt haar werk als burgemeester onhoudbaar. Mijn pijn in haar hart besluit ze naar Nederland te vertrekken. "Ik liet niet alleen mijn huis en familieleden achter, maar ook mijn werk en collega's. Dat moest ik allemaal loslaten."

Gevlucht

Eenmaal hier wilde ze zo snel mogelijk aan de slag, het liefst opnieuw bij de overheid. "Ik wist dat mijn politieke ervaring nuttig was, maar eerst moest ik de taal leren. Daar ging ik dus aan werken." Anja start bij een supermarkt en gaat tijdens covid bij de GGD werken om coronatesten uit te voeren.

Als er in maart 2022 een grote groep Oekraïners naar Zaanstad komt, krijgt ze contact met de gemeente Zaanstad. "De gemeente belde me omdat ze tolken nodig hadden. Iemand moest hen vertellen hoe het hier werkte en al snel kwamen ze bij mij uit."

Oekraïense tolk

Als tolk helpt Anja Oekraïense landgenoten. De meesten van hen komen uit het oosten van Oekraïne. "Sommigen reizen drie dagen achter elkaar en komen dan volledig uitgeput in een nieuw land terecht." Aan Anja is het om deze mensen wegwijs te maken. Dat begint vanaf de eerste opvanglocatie tot aan het zoeken naar werk. "De meesten komen terecht in de productie-industrie of bij schoonmaakbedrijven."

Onder de Oekraïense vluchtelingen zijn veel moeders met kinderen. Een groot deel van hen zijn vrouwen boven de 40 jaar. "Zij hebben veel last van stress en soms ook psychische klachten. Daar moet je als gemeentemedewerker rekening mee houden." Anja verwijst hen ook door als dat nodig is. "Er is mentale ondersteuning voor deze groep, daar kun je hen bij helpen."

Bemiddelen

Verder wordt Anja ook regelmatig ingezet als er een noodopvang in een woonwijk komt. "Soms zijn buurtbewoners daarop tegen of hebben ze zorgen. Dan ga ik samen met mijn omgevingsmanager met hen in gesprek. Als ze mij zien schept dat vaak wat vertrouwen." Ook moet ze een enkele keer bemiddelen bij een groep Oekraïners.

"Als vluchtelingen samenwonen in een opvanglocatie en stress hebben, kan dat leiden tot ruzies." Ook dat wordt besproken, vertelt de Oekraïense. "Mensen moeten wel meewerken en de regels naleven, als dat niet gebeurt, grijpen we in. Gelukkig komt dat bijna nooit voor."

Anja’s ervaring als burgemeester van een Oekraïense gemeente komt in haar werk als tolk goed van pas. "Ik heb als gemeentebestuurder geleerd om goed naar mensen te luisteren en hen gerust te stellen. Dat moest ook wel, want de regio Charkov is instabiel en dan ben je bezig met crisismanagement."

Nu ze haar landgenoten in Zaanstad verder helpt, gebruikt ze dezelfde vaardigheden. "Mensen waarderen het als je naar hen luistert en de tijd voor hen neemt. Vrede kun je hen niet bieden, maar dit wel."