Samen sterker tijdens crises: brandweer en hoogheemraadschap slaan handen ineen

Dat is de conclusie van een pilot die aantoonde dat de brandweer het waterschap in bepaalde onderdelen van crisissituaties goed kan ondersteunen. De aanleiding voor deze pilot was de wateroverlast van drie jaar geleden. In korte tijd viel toen extreem veel regen. In anderhalf uur viel net zoveel regen als normaal in de hele maand juni. Dit leidde tot veel overlast en schade.

Een deel van het werkgebied van HHNK werd getroffen door de eerste in een reeks van clusterbuien. Vooral de regio Schagen (polder De Zijpe) en de omgeving van Alkmaar (Egmondermeer, Vennewaterspolder) kregen het flink te verduren.

Samen sterker

Volgens Linda van Oostrum, hoofd Calamiteiten en Crisisbeheersing bij het HHNK in Heerhugowaard, was er na de heftige regenbuien geen twijfel mogelijk. "Als we naar de toekomst kijken, zien we dat we vaker met situaties te maken krijgen waarop HHNK alleen niet voldoende kan inspelen. De vraag is dan: waar kunnen we hulp vinden? Zo kwamen we bij de brandweer terecht met de vraag: wat kunnen we samen doen?"

Uit de gesprekken tussen HHNK en de brandweer kwam een lijst van acht mogelijke samenwerkingsvormen voort (zie kader). Afgelopen jaar werden verschillende gezamenlijke oefeningen georganiseerd, ingedeeld in drie hoofdcategorieën: verkenning en inspectie, dijkversterking en pompmaterieel. Deze oefeningen lieten zien dat de samenwerking op al deze gebieden voor zowel de brandweer als HHNK 'zeer waardevol' is.

Expertise van belang

Odin Beerepoot, teamleider Onderhoud bij HHNK, had na de oefeningen een paar opmerkingen. "Zandzakken vullen? Daar hebben we heldere instructies voor: welk soort zand, welke zakken, hoe je ze moet stapelen. Dat is makkelijk uit te leggen en dan kan iedereen aan de slag. Maar veel van ons werk vraagt specialistische kennis. Je kunt bijvoorbeeld niet zomaar met een zware vrachtwagen over een doorweekte dijk rijden. Dat is levensgevaarlijk."

Van tevoren een vastomlijnd plan maken heeft ook niet altijd zin, legt Beerepoot uit. "Je kunt ook niet zomaar ergens een pomp neerzetten om uitspoelgaten in een dijk te voorkomen. Op die vlakken heb je altijd expertise nodig van een ervaren veldcoördinator of onderhoudsman. En dat geldt elke keer opnieuw, want een situatie is nooit hetzelfde en het wordt nooit routine."

Zweterig klussie

De brandweerploeg van postcommandant Frank Smit uit Ursem was naar eigen zeggen 'meteen enthousiast'. "Wij hebben samen met de post Hem-Venhuizen een dijkverzwaring getest. Dat was een zweterig klussie, het was op de dag die we hadden uitgezocht een graad of 35, dus dat hebben we geweten." 

De ploeg verstevigde zo'n twintig meter dijk met zeil en zandzakken. "We moesten onze draai even vinden, maar toen dat was gebeurd ging het prima en snel. Ik zie win-win. Voor ons is het een klus erbij, voor het hoogheemraadschap een zorg minder als er in korte tijd veel handjes beschikbaar moeten zijn. Bovendien: we zijn brandweer. Als hulp nodig is, dan willen we helpen."

Ogen en oren hebben meerwaarde

Ook bij de brandweer werden kinderziektes gespot in het plan. "Eerst was het plan dat we gebiedsverkenners van het hoogheemraadschap zouden rondrijden. Maar dat werkt niet. We hebben dat getest en dat idee is geschrapt. Het gaf te veel het idee dat we taxichauffeurs waren – en dat zijn we niet", vertelt postcommandant Richard Schouten uit Westwoud.

Daarom werd het plan anders ingestoken, legt Schouten uit. "Wat nu als onze ploegen – twee verkenners en een chauffeur - in onze auto's op pad gaan op zoek naar dijkverzwakkingen en op verschillende plaatsen het waterpeil checken of stuwdammen verzetten? Dat hebben we gedaan en daar is iedereen enthousiast over. Als ogen en oren in het veld hebben we echt meerwaarde."