200 jaar Noord-Hollands Kanaal: hier liggen de laatste vlotbruggen van Nederland

Het graven van het kanaal begon in 1819. Met een leger van zo'n 9000 arbeiders werd de nieuwe vaarweg meter voor meter uitgegraven. Koning Willem I gaf waterbouwkundige Jan Blanken de leiding over het project. De zoon van een timmerman bleek de aangewezen persoon te zijn om alle problemen op te lossen die bij het werk kwamen kijken. Ook voor de vraag hoe je van de ene kant van het brede kanaal naar de andere kon komen, had hij een antwoord.

"De vlotbruggen zijn bedacht door Jan Blanken, de man die belangrijk is geweest voor de aanleg van het hele kanaal. Hij heeft het tracé ontworpen en de uitvoering begeleid. En hij heeft een aantal noodzakelijke uitvindingen gedaan. Zo moest er over een breed kanaal een vrij goedkope overspanning komen. De bestaande houten bruggen haalden dat niet, staal was nog geen optie. Toen bedacht hij de vlotbrug", vertelt Gonno Leendertse van het Zijper Museum in Schagerbrug.

Expositie

In dat museum is een speciale expositie ingericht over het ontstaan van het kanaal. Bert Siezen, vrijwilliger bij het museum, laat bij een grote, oude landkaart zien waar alle vlotbruggen lagen. "Er waren er een stuk of zestien. Daar zijn er nog maar een paar van over. Hier in de Zijpe hebben we er nog drie. Bij Burgervlotbrug, Sint Maartensvlotbrug en bij 't Zand." In de video hieronder is één van de verdwenen bruggen te zien in Alkmaar.

Tekst gaat verder onder de video.

De vlotbruggen zijn in de vorige eeuw al steeds meer verdwenen. Ze waren niet alleen in Noord-Holland, maar ook in Gelderland te vinden. "We hebben het hier zeker over cultureel erfgoed. Zeker omdat we nu de enige regio zijn waar ze nog te vinden zijn. Dus mensen die van wat verder hiernaartoe komen, die zien ze voor het eerst. Ze vinden ze ook nog wel spannend om overheen te gaan."

Sinds de vlotbruggen 200 jaar geleden werden aangelegd, is er wel het een en ander veranderd. Bert Siezen: "Bij Koedijk ligt de enige nog die echt op vlotten drijft. Bij de andere zijn er pontons gekomen met meer draagvermogen om het verkeer te kunnen dragen. Het gaat trouwens ook wel eens mis. Dat is te zien op de foto's van de gebroeders Niestadt, zij waren persfotograaf voor de Schager Courant. Hieronder staat een vrachtwagen die te zwaar beladen was."

Tekst gaat verder onder de foto.

In het museum valt niet alleen over de vlotbruggen van alles te leren. Ook andere uitvindingen die nodig waren voor het kanaal komen aan bod. "Schepen die langs de vlotbruggen zeilden, moesten hun zeilen een beetje kleiner maken. Langs het kanaal werden daarom palen neergezet die dat aangaven. En palen met rollers die in de binnenbocht werden geplaatst, om het touw te begeleiden van de schepen die door paarden werden voortgetrokken", legt Bert Siezen uit.

De oversteek via de vlotbrug is zeker voor mensen die het nog nooit hebben gedaan, soms even spannend. Gonno Leendertse: "We moeten er absoluut zuinig op zijn. Natuurlijk gaan er wel eens stemmen op als er weer een ongeluk is geweest van 'we moeten ze maar vervangen'. Bij Burgerbrug gebeurt bijvoorbeeld nog wel eens wat. Maar vanuit het oogpunt van cultureel erfgoed mogen we blij zijn dat we ze hebben."