Vliegtuigbom van 500 kilo wordt onschadelijk gemaakt: vijf vragen

Het gaat om een duizendponder, is dat een grote of een kleine bom?

De bom die naast Chateau Marquette in Heemskerk ligt, is een Britse 1000-ponder. Het is een vliegtuigbom die door de Engelsen boven het kasteel werd afgeworpen om schade toe te brengen aan het weerstation van de Duitse bezetter, dat in het chateau was ondergebracht. Bombardementen werden uitgevoerd met verschillende soorten bommen. De 1000-ponder wordt door de bomexperts van de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EODD) beschouwd als 'een grote bom'. Volgens de EODD is er in Heemskerk nooit eerder een bom van dergelijke zwaarte aangetroffen.

Hoeveel van dat soort bommen liggen er nog in de IJmond?

Dat is onbekend. De EODD beschikt niet over een overzicht waar eventueel in de IJmond bommen liggen. Als er plannen gemaakt worden voor graafwerkzaamheden, moet de opdrachtgever onderzoek doen naar eventuele stukken munitie die in de grond zitten. In het geval van het Marquette-terrein heeft beheerder PWN het historisch vooronderzoek laten uitvoeren. Uit dat onderzoek bleek dat er een kans was dat er naast het kasteel munitieresten in de grond zouden zitten. Toen dat inderdaad het geval bleek te zijn, werd de Explosieven Opruimingsdienst Defensie ingeschakeld. 

Is zo'n bom na tachtig jaar nog gevaarlijk?

Volgens de EODD kunnen bommen en andere 'munitieartikelen' ook na tachtig jaar nog steeds gevaarlijk zijn door hun aanwezige springstoffen, zeker wanneer het ontstekingsmechanisme nog aanwezig is. Zogeheten blindgangers worden meestal diep onder de grond aangetroffen bij grond of bouwwerkzaamheden. Zolang de explosieven met rust gelaten worden, leveren ze geen groot gevaar op. Pas als ze door menselijke activiteit worden bewogen, bestaat de kans dat zo'n bom alsnog ontploft. Jaarlijks rukken de specialisten van de EODD 2500 keer uit om explosieven of munitie onschadelijk te maken. 

Is het weleens fout gegaan?

Volgens de EODD is het nog nooit gebeurd dat een bom is ontploft terwijl bomexperts met het ding bezig waren. Om te voorkomen dat er ongelukken gebeuren worden dan ook verregaande maatregelen genomen.

Al sinds half juni zijn er voorbereidende werkzaamheden gaande op het terrein bij Marquette. De bom wordt zoveel mogelijk 'vrij' gegraven. Er worden pompen geïnstalleerd die het grondwater wegpompen zodat er een droge werkruimte voor de experts van de EODD ontstaat. Als extra veiligheid wordt er over de bom heen een heuvel van aarde gestort, een terp. Die terp moet voorkomen dat bomscherven zich in de verre omtrek verspreiden mocht de bom onverhoopt toch afgaan tijdens het onschadelijk maken. Verder worden er zandzakken en containers rond de bomkrater neergezet.

Wat moet ik doen als ik vermoed dat ik een explosief heb gevonden?

Ook in uw eigen tuin kunt uw verdwaalde explosieven uit de Tweede Wereldoorlog tegenkomen. Het is dan zaak om niet zelf aan de projectielen te gaan prutsen. Het beste advies is om dan zo snel mogelijk de politie in te lichten. Die zal de situatie in eerste instantie beoordelen en als dat nodig is maatregelen nemen. Als er inderdaad sprake is van een niet ontploft stuk explosief zal altijd de EODD worden ingeschakeld.