Op de Westeinderplassen in Kudelstaart werd maandag 24 juni een 20-jarige man overvaren, waarna hij overleed. Gistermiddag verdronk een minderjarige zwemmer in de Ouderkerkerplas in Ouderkerk aan de Amstel. Hoe dit kon gebeuren, is niet bekend.

Het verschilt per soort zwemwater of toezicht verplicht is. Als er bijvoorbeeld geen sprake is van bedrijfsmatige exploitatie van het zwemwater, is het niet vereist dat er toezicht gehouden wordt. Op de Ouderkerkerplas is geen toezicht vanuit de gemeente aanwezig. 

Op de Westereinderplassen ook niet, maar daar komt binnenkort op twee plekken verandering in. Eerdere incidenten op dat water zorgden er voor dat de gemeente Aalsmeer een veiligheidscheck liet uitvoeren door het Nederlands Instituut Veiligheid Zwemlocaties voor twee plekken: het Surfeiland bij de Watertoren en de zwemsteiger aan de Herenweg. Beide locaties scoorden ruim voldoende, maar het NIVZ adviseerde wel toezicht tijdens drukke dagen. Dat toezicht komt er deze zomer.

Een goede zaak, vindt Ernst Brockmeijer. Hij werkt bij de Reddingsbrigade Nederland en is daarnaast vrijwilliger bij de reddingsbrigade in Zandvoort.

Dat er in dit soort binnenwateren vaak geen sterke stroming en hoge golven zijn zoals in de zee, betekent niet dat zwemmen op die plekken zonder risico is, benadrukt hij. De potentiële gevaren van zwemmen in binnenwater worden nogal eens onderschat door zwemmers. Hij zet een aantal belangrijke zaken op een rij waar je op moet letten als je het water in gaat.

Ga niet alleen 

"Het begint eigenlijk bij: wie houdt mij in de gaten als ik ga zwemmen?", legt hij uit. Het is volgens hem onverstandig om alleen het water in te gaan. Al helemaal op een plek waar geen toezicht gehouden wordt. Zijn advies: "Zorg dat er iemand is die op je let. Een bekende of een onbekende. 'Goh, ik ga zo even zwemmen. Wil jij een oogje in 't zeil houden?' Of ga met meerdere mensen het water in." 

Als het aan Brockmeijer ligt, komt er veel meer bewustzijn bij mensen dat ze niet alleen het water in moeten gaan. Daarom voert hij met Reddingsbrigade Nederland al twee jaar de campagne 'Wie checkt jou? - Veilig in en uit het water', waarmee wordt benadrukt dat het helemaal niet gek is om een ander expliciet te vragen om op je te letten als je gaat zwemmen.

'Kan ik zwemmen?'

"En ten tweede: ben ik eigenlijk wel in staat om te zwemmen? Kan ik zwemmen? Heb ik mijn zwemdiploma's? En heb ik ook ervaring met zwemmen?"

Brockmeijer ziet dat er de laatste tijd een hoop incidenten zijn waarbij mensen betrokken zijn die niet of niet goed kunnen zwemmen. Zij hebben een grotere kans om in de problemen te komen. "Want ze zijn sneller moe of komen ineens op een plek waar ze niet meer met de voeten bij de grond komen. Dan raken ze in paniek." 

Die verschillen in diepte is ook een van de verborgen gevaren van een meer of plas. De bodem kan opeens onder je vandaan verdwijnen door onder andere door zand- of grindafgravingen in het verleden. "Dan is het aan de kant 1 meter diep, en dan zet je twee stappen en dan is het 4 meter diep." Die onverwachte diepte kan voor een schrikreactie zorgen bij de zwemmer, merkt hij op.

Een A- B- en C-diploma is niet altijd genoeg om in open water te zwemmen, vervolgt Brockmeijer zijn verhaal. "Daarnaast geldt ook de ervaring. Als ik twintig jaar geleden mijn C-diploma heb gehaald en daarna nooit meer heb gezwommen, dan heb ik natuurlijk nul zwemconditie om in open water te zwemmen."

Voorwerpen op de bodem

De lifeguard adviseert ten derde: check je omgeving. "Dat is een heel breed begrip. Alle officiële zwemwateren in Nederland zijn door de provincie en gemeente aangewezen. Daar staat altijd een heel mooi blauw bord." Maar weinig mensen kijken ook daadwerkelijk naar dat bord, merkt hij op. En dat is onverstandig. "Op dat bord staan de eventuele gevaren, dus de plekken waar er stroming is en of er objecten onder water zijn."

Anders dan in de zee liggen er op de bodem van binnenwateren geregeld voorwerpen. Dat is een van de belangrijkste verborgen gevaren van de meren en plassen waar veel mensen zich niet bewust van zijn. "In een zwembad zie je de bodem, in de zee of in binnenwater is dat vaak niet."  

Zwemmers kunnen zich tijdens het zwemmen aan deze voorwerpen bezeren, of een duik vanaf een bootje kan hierdoor nare gevolgen hebben. 

NH maakte eerder onderstaand item over de vrijwilligers van de reddingsbrigade uit Amstelveen die getraind worden om toezicht te houden op het water van de Westereinderplassen.

Tekst gaat door onder de video.

Wat als je tijdens het zwemmen alsnog in de problemen komt?

Als het dan toch gebeurt dat je tijdens het zwemmen in de problemen komt en niet meer zelfstandig aan wal kunt komen, wat moet je dan doen?

"Vaak zie je dat als iemand in paniek raakt, dat diegene niet meer goed kan nadenken. Dus stap één is altijd: blijf rustig. Dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan."

"Ga desnoods op je rug liggen, hou jezelf drijvend. Probeer vervolgens de aandacht van iemand op de kant te trekken. Als het goed is, is er dus iemand die jou checkt."

Diegene kan dan 112 bellen en zorgen dat er hulp komt, legt de lifeguard uit. Hij adviseert om niet meteen in het water te springen in een poging de drenkeling te redden. "We zien helaas elk jaar ook redders verdrinken."

"Gevoelsmatig denk je: ik spring er achteraan. Maar als je het niet goed inschat en je kunt zelf niet goed zwemmen, en je hebt ineens iemand van 100 kilo aan je nek hangen, dan heb je een probleem."

Daarom zeggen we altijd: als je iemand in de problemen ziet, bel eerst 112. Doe de melding. En maak dan de afweging of je het water in gaat. Maak die afweging met andere aanwezigen."