In het programma De verdwenen stad gaan we iedere keer naar een andere plek in Alkmaar om te kijken hoe die in de loop der tijd is veranderd. Deze keer zijn we in het Victoriepark, waar Victorientje ons blijvend herinnert aan de overwinning op de Spanjaarden.
In 1573 dropen de Spanjaarden af, met de staart tussen de benen. Het opstandige Alkmaar moest een lesje worden geleerd en kreeg te maken met een omsingeling. Hoewel het leger van de Spaanse koning Philips II de stad grote schade had aangebracht, was het ze niet gelukt om Alkmaar in te nemen. Alkmaar verzette zich kranig. Nadat ook de omgeving onder water werd gezet, moesten de Spanjaarden zich gewonnen geven.
Het Victoriepark werd zo de plek waar de Alkmaarders de Spanjaarden hebben weten af te slaan. Bij Alkmaar begon de Victorie. Daarna volgde andere steden. Het verzet tegen de Spaanse overheersing van ons land groeide.
Stadsmuur
In en rond het Victoriepark is er weinig tastbaars dat ons herinnert aan de heroïsche strijd die hier is gestreden. Buiten het park is nog wel een stuk stadsmuur bewaard gebleven. Lange tijd is gedacht dat dit de oude stadsmuur was uit de tijd van het Spaanse beleg. In 1952 is deze muur helemaal gerestaureerd en kwam koningin Juliana zelfs speciaal een bezoek brengen.
"Het is wel een zestiende-eeuwse stadsmuur", zegt stadsarcheoloog Nancy de Jong. "Maar het is niet, zoals de plaquette op de muur ons laat geloven, dat dit de muur is die Alkmaar heeft beschermd tegen de Spanjaarden." Het bleek namelijk de muur te zijn die is gebouwd nadat de Spanjaarden waren vertrokken.
"Toen het beleg was afgerond, werd dit de beschermende stadsmuur", vertelt De Jong. De stadsmuur die de Spanjaarden op afstand hield, werd pas later ontdekt, tijdens werkzaamheden. In die muur waren zelfs kogelinslagen te zien. Ook kwamen er Spaanse kanonskogels naar boven. Het bewijs was geleverd.
De tekst gaat door onder de foto
"Moet je je voorstellen", legt Nancy de Jong uit. "Dat je hier op die muur stond en je keek in de gapende monden van twaalf kanonnen. Men wist wat er ging komen. Zo'n stadsmuur lijkt heel sterk: het is een meter dik en acht meter hoog. Er zit ook een aarden lichaam achter. Maar als je steeds onderop die muur gaat schieten, dan valt ie uiteindelijk helemaal om. De Spanjaarden konden dan via die omgevallen muur te stad in proberen te komen."
De tekst gaat door onder de foto
Rode Toren
"Als kers op de taart", vertelt De Jong, "vonden we ook de plek waar de Rode Toren heeft gestaan. Deze toren is iconisch geworden in het beleg. Dat was de plaats waar mannen, vrouwen en kinderen stonden om de Spanjaarden van zich af te slaan. Om ze met kokend pek te overgieten. Hier beleefde het beleg z'n hoogtepunt."
De plek van de toren is nu aangegeven door een grote cirkel in het wegdek.
De tekst gaat door onder de foto
"Het Leids ontzet is het meest bekend, maar Alkmaar was wel de eerste"
Victorientje
Met Nancy de Jong lopen we het park in. Er zijn voorbereidingen aan de gang voor een festival. Er wordt druk opgebouwd en overal lopen werklieden heen en weer. Het is een levendig park waar altijd wel iets te doen is. Centraal in het park staat het standbeeld van Victorientje. Zij symboliseert de overwinning op de Spanjaarden. Nog ieder jaar komen de mensen uit de stad hier samen omdat te herdenken. En dat al sinds de negentiende eeuw.
"Victorientje is hier in 1873 neergezet als een tastbaar herinnering aan toen driehonderd jaar ontzet. Ze kijkt uit over de plek waar de Spanjaarden vandaan kwamen."
"Het Leids ontzet is het meest bekend, maar Alkmaar was wel de eerste", vertelt Nancy er nog maar eens ten overvloede bij. "En een jaar vroeger." Het is gezegd.
Kijk hier voor meer afleveringen van De Verdwenen Stad Alkmaar
De Verdwenen Stad Amsterdam vind je hier
Download de app
🔔 Blijf op de hoogte van nieuws uit jouw regio, download de gratis NH Nieuws-app.
