Met 20 anderen in een oude school wonen, is voor getraumatiseerde Omar 'een hel'

Door de langdurige oorlog hebben miljoenen Syriërs alles achter zich gelaten en zijn op de vlucht geslagen. Journalist Omar Orfi uit Damascus is een van hen. Hij was zijn leven in zijn thuisland vanwege zijn geloof en beroep niet meer zeker.

De littekens die in zijn armen gekerfd staan, vertellen volgens hem het verhaal van de bom die op het huis van zijn buren viel. "De explosie was zo enorm dat ook ons huis werd geraakt. Er was gelukkig verder niemand thuis, maar het was heel beangstigend. Een traumatische ervaring, waardoor ik ook geen harde geluiden meer kan verdragen." 

In 2014 kiest hij ervoor Syrië te verlaten. Per boot vlucht hij naar Turkije, waar hij een baan vindt in de media. Toch voelt hij zich ook daar, met Erdogan aan de macht, niet veilig. Zijn broer woont dan al enige jaren met zijn gezin in Beverwijk. Ook hij besluit uiteindelijk naar Nederland te vluchten. "Was ik maar naar Duitsland gegaan", zegt hij nu.

Geen voorrang

Omar komt in verschillende asielzoekerscentra terecht, tot hij hoort dat zijn verblijfsvergunning is goedgekeurd en hij in Castricum komt te wonen. In die gemeente krijgen statushouders geen voorrang op een sociale huurwoning. 

In plaats daarvan krijgen ze tijdelijke woonlocaties aangeboden in leegstaande panden of containerwoningen, zoals aan de Puikman. De nieuwe regering wil dit beleid in alle gemeenten gaan uitrollen. 

Sinds maart woont Omar tijdelijk in hotel Akersloot. De woning waar hij nu een contract voor heeft ondertekend, omdat hij anders op straat wordt gezet, bezorgt hem slapeloze nachten. 

Tentjes langs rivieren

"Ik weet dat het in sommige Europese landen nog veel erger is. Dat mensen in tentjes langs rivieren slapen. Daarmee kun je niet zeggen dat we hier dan maar dankbaar voor moeten zijn. Ik begrijp niet dat het COA dit toelaat. Veel slechter kun je het als statushouder niet treffen", stelt Omar. 

De deur van zijn nog lege kamer, een oud klaslokaal, gaat open. Er lijkt niets aan te zijn gerenoveerd. Een flink deel van het blauwe zeil dat op de vloer ligt, is in een hoek van de grond losgerukt. "Ik hoop dat ze dit nog komen herstellen, maar ik heb nog niets gehoord", aldus Omar.

Tekst gaat door onder de foto's.

De warme temperatuur buiten maakt het binnen erg benauwd. "Het is slecht geïsoleerd en dat merk je", reageert hij. "In de winter wordt het hier natuurlijk ijskoud, maar we hebben geen verwarming in de kamers." Een verwarming is inderdaad nergens te bekennen. "Je hoort hier ook alles", zegt Omar. "Hoe kan ik mij hier concentreren op mijn studie, hoe kan ik mij hier ontspannen als ik schrik van elk hard geluid. Voor mij is dit een hel."

Omar laat de vertrekken zien waar kan worden gedoucht. Er zijn in totaal drie douches voor 21 mensen. "Niet te doen", stelt hij. In de eerste ruimte staan twee douchecabines. In de andere staat de derde, met ernaast een afgesloten toilet.

Doorschijnende douchecabines

De deuren kunnen op slot, maar verder is er van echte privacy geen sprake, stelt Omar. "Je kunt zelfs door het glas heen kijken", demonstreert hij, terwijl hij in een van de cabines stapt. "Er komen hier ook vrouwen te wonen, maar er zijn geen gescheiden douches en toiletten. Het is mij een raadsel hoe we dit straks gaan organiseren met 21 mensen."

Tekst gaat verder na fotocarrousel: 

Door naar de enige keuken, waar drie koelkasten staan. "Hier moeten alle bewoners hun eten in kwijt. Wat als er iets uit de koelkast verdwijnt, wie spreek je dan aan", vraagt hij zich af.

Ook de beperkte kookmogelijkheid met maar twee inductieplaten en twee ovens is volgens Omar ondoenlijk. "Er wonen hier zo veel mensen met verschillende culturen, religie, talen, leefritmes en eetgewoonten. Hoe kun je nu prettig samenwonen met 21 mensen?"

Waar voor je geld?

De maandelijkse huur is 592 euro. "Dertig euro extra als je een wasbakje met koud water in de kamer hebt", verklaart Omar. Een belachelijk hoog bedrag voor wat je terugkrijgt, vindt hij. "We mogen geen elektriciteit gebruiken vanwege brandgevaar. Dat betekent: geen ventilator of elektrisch kacheltje in de winter, geen tv of lamp", somt hij op. "En waar moeten we dan onze telefoon en laptop opladen? We betalen voor internet, maar de wifi doet het niet."

Beshr (27) sluit zich bij het gesprek aan. Hij studeerde archeologie in Syrië, maar besloot door de oorlog ook zijn land te verlaten. Zijn vriendin woont in Alkmaar, maar is volgens hem niet welkom in het pand. "We mogen geen mensen uitnodigen. Wat mogen we hier eigenlijk wel", zegt hij spottend. "We vragen echt niet veel, een kleine studio of desnoods een appartementje met een paar huisgenoten. We hebben hier allemaal de leeftijd dat we willen trouwen en kinderen willen krijgen. We willen studeren, werken, een leven opbouwen. Maar dat is onmogelijk in deze situatie."

'Woningtekort geen excuus'

Dat Castricum (en heel Nederland) kampt met een tekort aan sociale woningen, begrijpen beide mannen. Toch vinden ze dat geen excuus. "Dit zijn onmenselijke omstandigheden", stellen ze. Er komen uiteindelijk zo'n 90 nieuwe appartementen voor in de plaats. Waarvan de helft sociale huur. Als alles naar verwachting verloopt, kan in 2026 worden gestart met de bouw, verwacht Kennemer Wonen. 

"We weten niet hoelang we hier moeten blijven. Die uitzichtloosheid maakt het heel erg zwaar", zegt Omar. "Als we bijvoorbeeld zouden weten dat het maar een jaar zou duren, hebben we tenminste iets om aan vast te houden", valt Beshr hem bij.

Onterecht

Volgens de gemeente Castricum zijn de klachten onterecht. Dat er te weinig kookgelegenheid is, valt op te lossen door samen maaltijden te bereiden, stelt de gemeente. "Op alle locaties is er kookgelegenheid om gezamenlijk te koken." Ook het sanitair is op alle locaties berekend op het aantal mensen dat wordt gehuisvest. "De locaties zijn daarnaast goed geïsoleerd", stelt de woordvoerder van wethouder Paul Slettenhaar.

Castricum kampt net zoals andere gemeenten met een schaarste aan woningen, vervolgt de woordvoerder. "Binnen de mogelijkheden proberen we de statushouders zo goed mogelijk te huisvesten. Wij doen een huisvestingsaanbod; eenieder maakt zelf de afweging deze te accepteren of te weigeren."

Appartementje delen?

Waarom zoeken de twee dan niet samen, of met nog een paar anderen, naar iets in de vrije sector? "Dat is met onze uitkering niet te betalen en die zouden we dan door de hogere huur ook verliezen", reageert Omar. "We spreken de taal nog niet, daar volgen we meerdere keren per week les voor. Dat maakt het vinden van een baan ook lastig."

Kan Beshr dan niet bij zijn vriendin intrekken? "Nee", zegt hij resoluut. "Het is te klein en we zijn ook nog niet getrouwd. Voorlopig is het dit of op straat", verzucht hij. En Omar bij zijn broer? "Nee", klinkt het opnieuw. "Mijn broer heeft een vrouw en kinderen, daar pas ik in dat kleine appartement echt niet meer bij."