Deelkastjes in Velsen-Noord geplunderd: hoe één iemand het kan verpesten voor de rest

Het idee is simpel: er staat een kastje in een tuin met allerlei eten en drinken, zoals pakken rijst of houdbare melk. Iedereen die iets extra's kan gebruiken, mag er iets uitpakken. Eén of twee dingen.

En als je zelf iets over hebt, dan zet je dat erin terug. "Macaroni met smac doet het altijd goed", zegt Jeannette. "Of tomatenpuree. 'Bio' en 'vegan' doen het juist niet goed, eten met die termen kan ik na een tijdje wel weggooien."

Jeannette was de tweede in Velsen-Noord, toen zij twee jaar geleden zo'n kastje aan de zijkant van haar huis aan de Wijkerstraatweg hing. Daarna groeide er snel een soort mini-liefdadigheidsnetwerk. Er is bijvoorbeeld wat geld voor de boodschappen uit de subsidiepot van 'Samen Gezellig Velsen-Noord', er zijn connecties met de voedselbank en mensen uit de buurt die regelmatig het kastje uit eigen voorraad aanvullen.

Goed voorbeeld deed snel volgen, nu zijn er wel vijf kastjes in het dorp. De eigenaren zitten samen met Jeannette in een Whatsappgroep en delen hun ervaringen. De kastjes lopen 'goed', dat wil zeggen: de kastjes worden gevonden. Niet voor niets wordt het dorp Velsen-Noord gezien als een kwetsbare wijk binnen de gemeente Velsen.

Kastje helemaal leeg

Het is niet de bedoeling dat iemand alle vijftien of twintig producten van de planken pakt, het in een boodschappentas stopt en snel weggaat. Maar dat is de laatste twee maanden wél vaak gebeurd. De schuldigen lijken afgelopen week gespot. Het zouden één of twee vrouwen zijn, steeds in dezelfde grijze auto.

Jeannette: "Ze zijn zeker bij twee van onze kastjes langs geweest. En misschien bij mij ook wel, vaak genoeg is m'n kastje een uur na de bevoorrading alweer leeg. Maar ik heb ze zelf niet gezien."

Anderen hebben de vrouwen wél gezien en tevergeefs aangesproken. Op Facebook is deze week een snel genomen foto van de auto gedeeld. Het leidt tot een boel verontwaardigde reacties op de pagina. 

Klein probleem met grote weerslag

Het lijkt misschien maar een klein probleem, de daden van één of twee vrouwen. Maar het vervelende is, nu zij af en toe hun hamsterrondje maken, blijkt dat er maar één of twee mensen voor nodig zijn om de goede sfeer rond zo'n sympathiek initiatief onder druk te zetten.

Jeannette: "Nu zeggen sommigen bijvoorbeeld: ik zet niks meer in het geef-en-neemkastje, want het komt in de verkeerde handen. Het zou toch jammer zijn als meer mensen zo denken." Of, als het zo vaak gebeurt, dat haar 'collega's' straks hun kastje uit de tuin weghalen.

Dat is vorig jaar al eens gebeurd. Toen is een zesde Velsen-Noordse deelkasteigenaar gestopt. "Hij kreeg steeds te maken met vandalisme", weet Jeannette. "Dat heeft de rest gelukkig niet. Maar we nemen sinds deze week wel wat extra maatregelen. Als er nu aan het einde van de dag nog wat spullen in het kastje staan, halen we die eruit. De volgende dag zetten we ze weer terug."

Gesprek aangaan

Verder kan en wil Jeannette geen grotere maatregelen nemen. Jeannette: "Mensen zeiden: hang een camera op. Maar dan alles gaan terugkijken, daar heb ik helemaal geen zin in. Het moet wel leuk blijven om te doen. En dat is het gelukkig ook nog steeds hoor, voor mij hebben de positieve reacties de overhand."

Ze vervolgt: "Bovendien, de kastjes moeten juist níet de hele tijd in de gaten gehouden worden, mensen moeten de spullen een beetje ongezien en veilig kunnen pakken. Er komt soms best schaamte bij kijken als je iets van een ander nodig hebt. Daarom hangt mijn kastje ook niet aan de voorkant, maar de zijkant van mijn huis."

Het enige andere wat Jeannette zou aanmoedigen, is het gesprek aangaan, met mensen die misbruik maken van de geef-en-neemkastjes. "Misschien is een persoon wel anderstalig en snapt hij of zij niet dat wat ze doet niet hoort." Inmiddels zou er ook gekeken worden naar buurtbemiddeling en een gesprek met de wijkagent.