De dermatologen van Centrum Oosterwal in Alkmaar zien een toename van het aantal huidkankerpatiënten dat bij ze op spreekuur komt. Ook het aantal diagnoses van de meest agressieve vorm van huidkanker, melanoom, neemt toe. "Vrouwen checken regelmatig hun borsten op knobbeltjes, maar niemand checkt zijn huid."
Waar in 2018 bij Centrum Oosterwal nog 176 keer een melanoom of een voorloper ervan werd vastgesteld, was dat aantal vorig jaar verdubbeld tot 338. Hoewel dermatoloog Menno Gaastra erkent dat het in de Alkmaarse kliniek een stuk drukker is dan de jaren ervoor - én dat de kankeratlas Noord-Holland Noord als 'epicentrum' voor huidkanker heeft bestempeld, vindt hij het lastig om de vinger erop te leggen hoe dat komt.
"Neemt het aantal huidkankerpatiënten meer toe, of letten mensen beter op de signalen?", zegt Gaastra. "Dat is de vraag." Het beeld dat vooral oudere mensen huidkanker krijgen, klopt volgens de dermatoloog overigens niet. "We zien zowel ouderen als twintigers. Dat zijn dan mensen die in hun vroege jeugd zijn verbrand of veel buiten zijn geweest."
Dertienjarig meisje
Gaastra vertelt dat hij in zijn carrière veel voorbij heeft zien komen, maar sommige patiënten blijven hem bij. Zoals een 13-jarig meisje dat een melanoom in haar gezicht bleek te hebben. "Het was een dikke plek op haar wang. Gek, want meestal zie je zoiets bij ouderen en huidkanker zat bij haar niet in de familie."
Het meisje herstelde, maar niet iedereen heeft dat geluk. Zoals een oudere man die jarenlang voor zijn dementerende vrouw had gezorgd. "Hij had zichzelf heel lang weggecijferd, en zag wel een verdacht plekje zitten, maar hij had geen tijd om daarmee naar de dokter te gaan."
Toen zijn vrouw was overleden en hij het plekje alsnog liet bekijken, was het te laat. "Het was al helemaal uitgezaaid, en een paar maanden later overleed hij. Erg sneu, want hij had altijd in zijn hoofd om na de dood van zijn vrouw tijd voor zichzelf te nemen. Dat ging niet meer."
Tekst gaat hieronder verder.
Er zijn drie vormen van huidkanker: basaalcelcarcinoom, plaveiselcelcarcinoom en melanoom. Basaalcelcarcinoom is de meest voorkomende vorm en is goed te behandelen. Melanoom is de meest kwaadaardige vorm van huidkanker en slaat naar binnen. Juist in deze regio (Noord-Holland Noord) komen melanomen het meest voor. In Nederland overlijden, ondanks behandelingen, elk jaar 1.000 mensen aan deze kankersoort.
Onderzoekers weten niet hoe het komt dat mensen hier vaker een melanoom krijgen, maar wijten het aan het feit dat mensen hier dicht bij het strand wonen en er vaak heen gaan, dat aan de kust meer zonuren zijn en dat Noord-Hollanders gemiddeld een lichtere huid hebben.
Huidkanker ziet er bij iedereen anders uit, maar herken je meestal door vlekjes, plekjes of knobbeltjes die er anders uitzien dan normaal. Wanneer een plekje voor een deel een andere kleur heeft, een rafelige rand, jeukt/bloedt of verandert of relatief groot is, zou het een melanoom kunnen zijn. Hieronder zie je een foto van een melanoom.
Ook privé kreeg Gaastra te maken met huidkanker. Zijn vader bleek een melanoom te hebben. En hoewel het er aanvankelijk op wees dat het goed te behandelen was en de plek volledig was weggehaald, bleek er toch meer schade te zijn. "Hij kreeg meer plekjes, uitval in zijn oog en had ook mentaal niet meer alles op een rijtje. Ik drong aan op meer onderzoek en toen bleek dat hij 40 uitzaaiingen in zijn hoofd en lever had." Zijn vader overleed niet lang daarna.
"Wrang ja, dat je dermatoloog bent en je vader overlijdt aan huidkanker", verzucht Gaastra. "Maar melanomen blijven onvoorspelbaar. We kijken nu vooral naar de dikte van melanomen, maar het lijkt erop dat er meer dingen meespelen. Er wordt nog volop onderzoek ernaar gedaan, maar we hebben nog lang niet genoeg kennis over melanomen."
Gezichtsscan
De huidtherapeuten van Centrum Oosterwal gebruiken sinds 2017 een gezichtsscan die de conditie van de huid meet en onder andere zonneschade kan detecteren. Alles wat op de foto donker is, is beschadigde huid. Daarmee kun je gericht behandelen.
Uniek is het apparaat niet in Nederland, wel bijzonder is dat het in Alkmaar preventief kan worden gebruikt. Het apparaat wordt gebruikt bij cosmetische behandelingen; als daarbij zonneschade ontdekt wordt, ben je er snel bij en kun je mensen ook eerder behandelen.
Huidtherapeut Tessa Waterkott en dermatoloog Menno Gaastra laten in de video hieronder zien hoe het apparaat werkt (tekst gaat verder onder de video):
Gezichtsscan om zonschade mee op te sporen - NH Nieuws
Maar dé tip om geen huidkanker op te lopen, is volgens Menno Gaastra toch het alom bekende 'smeren, kleren, weren'. Smeer je goed in met zonnebrand (met een hoge factor), trek zonwerende kleding aan en het belangrijkste: blijf vooral tijdens de piekuren uit de zon.
En het insmeren moet je niet alleen gaan doen als je gaat zonnen, maar juist ook op de andere momenten dat je buiten bent. "Alle patiënten die hier komen, beweren dat ze nóóit zonnen. Maar als je dan vraagt of ze wél veel buiten zijn, dan hoor je 'ja, natuurlijk, dat wel'."
Diep donkerbruin
Het lijkt erop dat mensen huidkanker toch nog onderschatten, vindt Gaastra dan ook. Want hij ziet vrij vaak dat mensen die huidkanker hebben gehad zich toch nog onvoldoende insmeren met zonnebrand. "Dan zie ik wel eens mensen op controle die net terug zijn van vakantie en een diep donkerbruine huid hebben. Onder het mom van 'toch nog even de zon in'. Maar dat je ooit huidkanker hebt gehad, betekent niet dat je een vrijbrief hebt om je niet in te smeren."
"En check jezelf", vervolgt Gaastra. "Het is heel normaal als vrouwen hun borsten regelmatig controleren op eventuele knobbeltjes, maar niemand checkt zijn huid. Dat is wel belangrijk."
Noord-Holland Noord Gezond 2030
Noord-Holland Noord: een regio die sneller vergrijst, waar op plekken bovengemiddeld wordt gedronken, maar ook obesitas, kanker en dementie veel voorkomen. Tientallen zorginstanties hebben de ambitie dat de regio de gezondste van Nederland is in 2030.
Dit is reden voor NH om hier verhalen over te maken. Hier lees je meer over de problemen die spelen, waar die vandaan komen en hoe die gezondheidsambities waargemaakt kunnen worden.