Hoe een documentaire over de bruine vloot bij toeval een andere wending kreeg

Elias uit Utrecht (22) en Joris (20) uit Leeuwarden zijn studenten op de School voor Journalistiek in Utrecht. Ze volgen de minor CampusDoc, waar ze leren hoe je een documentaire maakt. De opdracht is om in twintig weken tijd een documentaire te maken. Van het bedenken van een idee, de financiering, de uitwerking tot aan de montage.

Getrouwd op een charterschip

"We begonnen in januari en wilden graag iets op het water filmen en vonden de omgeving in het noorden heel mooi. Joris heeft veel vakanties gevierd op schepen van de bruine vloot. En mijn ouders, die wonen in Zeeland, zijn getrouwd op een charterschip", vertelt Elias. "En op dat moment waren er keuringen bij de bruine vloot. Dus dat vonden wij een uniek moment om in te springen."

Die keuringen kwamen er na twee dodelijke ongelukken in Gelderland en op de Waddenzee, nadat uit onderzoek bleek dat het toezicht tekort schoot. Maar het zorgde ook voor onrust onder de schippers. Via Paul van Ommen van branchevereniging BBZ komen de jonge filmmakers in contact met schipper Len Pool (71) uit Enkhuizen. "Die zei gelijk: 'Leuk, kom maar langs'." 

Tekst gaat verder.

Len en zijn vrouw Elke Kühnemann varen al vijftig jaar, waarvan de laatste 34 jaar op het charterschip 'Nooit Volmaeckt'. Zo'n beetje alles aan het schip heeft Len zelf bedacht en gemaakt, valt ook Elias op. "Hij ziet dat schip als een soort van röntgenfoto, dus achter elk latje, achter elk plankje is weer een verhaal. En dan had hij dat weer op een hele ingenieuze manier opgeknapt. Dus voor hem ademt elke centimeter van het schip herinneringen."

Documentaire bruine vloot krijgt andere wending

In de documentaire wordt duidelijk dat de onduidelijkheid door de keuringen zorgen voor onzekerheid onder de schippers. "Als het allemaal negatief uitpakt, gaat het mij duizenden euro's kosten", vertelt schipper Len. 

Maar het verhaal neemt een andere wending als er opeens kopers komen voor het schip. Paul Lansbergen en Anna Dupon, een stel uit Zeeland, willen het schip graag overnemen, mits de keuring goed verloopt. Mooi voor de documentaire, maar ondertussen komt ook de deadline om de film af te hebben in zicht.

Tekst gaat verder onder de foto.

"Er zijn heel wat versies van het script gemaakt", vertelt Elias lachend. "Opeens werd het schip verkocht. Super voor ons verhaal, maar de film moest hoe dan ook wel op 10 juni klaar zijn. Al met al hebben we ontzettend geluk gehad met de planning. En dat het allemaal in ons maakproces plaatsvond."

En zo werd de documentaire die over de keuringen zou gaan uiteindelijk een verhaal met een nog diepere laag. "De keuringen spelen nog steeds een belangrijke rol. Maar het is misschien nog wel meer een film over dingen loslaten geworden."

Wennen aan het leven aan wal

Treffend is de scène als Elke in de tuin van hun nieuwe huis in Enkhuizen staat. Ze zijn dan net verhuisd. "Het is wel even wennen. Ik heb nu twee keer het gras gemaaid. Dat heb ik in mijn leven nog nooit gedaan." Vervolgens gaat haar blik naar de Zuidertoren. "Die speelt om het kwartier liedjes, dat klinkt wat vreemd. En ook 's nachts nog, dat is wel even wennen. Ik mis het water."

Toch is er ook opluchting dat het schip verkocht is. Len heeft het gehad met alle administratieve rompslomp en is moe, zo ziet Elke. Filmmaker Elias zegt daarover: "Ik heb na afloop nog gevraagd aan Len of hij het schip mist. Toen zei hij: 'Nee, ik vind het eigenlijk wel ontspannen zo'. Maar dat is ook wel kort daarna geweest. Want zoals hij zelf ook al zei moet het allemaal nog indalen."

Tekst gaat verder onder de foto.

Prijs bij filmfestival en op tv te zien 

De filmmakers zijn blij met hoe de film geworden is. En daar kwam nog eens extra waardering bij tijdens het CampusDoc FilmFestival in Utrecht. Daar won de documentaire in de categorie beste cinematografie.

De film is tot stand gekomen door bijdragen van donateurs, van particulieren en ook NH. De documentaire is behalve online, ook op tv te zien bij NH en Streekomroep West-Friesland vanaf 17.11 uur en daarna in de herhaling.