Zijper Museum brengt vergeten oorlog tot leven: "Hier moeten veel meer mensen van weten"

In het museum in Schagerbrug wordt de laatste hand gelegd aan een speciale tentoonstelling over de gevechten in het najaar van 1799. Op 25 augustus gaan de deuren open. Dat bijna niemand weet wat er zich in de Noordkop en de Zijpe is gebeurd, is een doorn in het oog voor de vrijwilligers. Met landkaarten, kunstvoorwerpen en hele persoonlijke spullen van soldaten die gesneuveld zijn komt de geschiedenis heel dichtbij.

"Het is 225 jaar geleden dit jaar. Op 27 augustus landden de eerste troepen. Het is één van de gekste oorlogen die ooit gevoerd is hier in Nederland," vertelt Jan Hopman van het Zijper Museum. "Het duurde maar twee maanden. De Bataafse troepen, de Hollandse troepen samen met de Franse troepen, stonden tegenover de monarchieën van de Engelse koning en de Russische Tsaar. Die waren doodsbang dat de Franse revolutie, die een einde maakte aan de Franse monarchie, zich zou uitbreiden. Het is toen tot enorme gevechten gekomen in het Noorden van Noord-Holland."

De Engelse en Russische troepen trokken in drie aanvalslijnen richting het zuiden. Van Hoorn tot Alkmaar en Bergen werden slagen geleverd. Daarbij vielen vele doden die soms opgestapeld werden langs de weg. "De schatting is dat er zo'n 22.000 doden gevallen zijn. De meeste daarvan liggen hier nog wel in de bodem. Onder de burgers zijn gelukkig weinig slachtoffers gevallen."

Bekijk in deze video welke bijzondere voorwerpen de Russische soldaten meenamen in de strijd (tekst gaat verder onder de video):

Die bevolking was nergens op voorbereid. De troepen, zowel Frans, Engels en Russisch, namen het niet zo nauw met de mensenlevens. Rovend en plunderend trokken ze door de regio. "Er was veel schade aan gebouwen. Er werd van alles gejat en verkracht. Een dagboek beschrijft dat de soldaten ook konijnen uit de duinen jatten. Drie Russische soldaten zijn toen vast komen te zitten en om het leven gekomen."

Dat de strijd voor veel angst zorgde onder de bewoners van het gebied wordt duidelijk uit het dagboek van Albert Janszoon Kaan uit Wieringerwaard: "De 12e september hoorden we Zuidwestwaard van ons schieten", schrijft hij. Jan Hopman: "Er kwamen toen mensen zijn kant op vluchten omdat de Engelse troepen alles wegstalen en plunderden. Ze waren doodsbang dat dat ook bij hun zou gebeuren."

Oranje

Na zo'n twee maanden was de strijd gestreden. De Engelse en Russische troepen gingen roemloos terug naar de schepen. Dat de oorlog daarna in de vergetelheid raakte en niet uitgebreid in geschiedenisboeken terugkwam had volgens Hopman een logische verklaring: "Het was de bedoeling om Oranje terug aan het roer van Nederland te brengen. Deze verloren strijd kwam niet goed uit in dat verhaal. Dit moest uit de boeken blijven."

De strijd krijgt nu in ieder geval wel weer een podium. De tentoonstelling in het Zijper Museum is te zien vanaf 25 augustus tot zeker het eind van het jaar. Voor mensen die nog meer willen weten over deze vergeten oorlog wordt op 22 september een lezing gehouden in het museum. Hopman: "Wat ik het bijzonder vind: de oorlog is vergeten, maar zet je hier ergens een spit in het land, dan komt er nog van alles uit die strijd naar boven."