De voor brandstichting opgepakte meisjes hadden niet gedacht dat hun acties zo uit de hand zouden lopen. Dat zegt hun advocaat Elwin Boskma tegen NH. Het tweetal heeft bij de politie bekend vuur te hebben gemaakt op 7 plekken in Alkmaar. Een winkel brandde volledig af. Volgens de raadsman handelden de 'kwetsbare meisjes' uit verveling en zonder dat er sprake was van een gerichte actie.
"Het was niet hun bedoeling om hele winkels of gebouwen in brand te steken. Ze hebben zich niet gerealiseerd dat dit wel kon gebeuren. Ze zijn heel erg geschrokken", aldus de Alkmaarse advocaat Boskma over zijn cliënten van twaalf en veertien jaar.
Als we hem telefonisch spreken komt hij net bij de rechtbank vandaan. Daar heeft de jongste verdachte te horen gekregen dat ze het onderzoek in vrijheid mag afwachten, maar de oudste blijft nog zeker twee weken vastzitten.
Het Openbaar Ministerie houdt het tweetal verantwoordelijk voor zeven branden. De eerste van de reeks was op de eerste verdieping van de bibliotheek in de binnenstad.
Advocaat zélf brandweerman
Daarna was er brand in toiletten van de McDonalds, Hema, de Grote Kerk en bioscoop Vue. Toen in een tentje in sportkledingwinkel Decathlon. In al die gevallen kon adequaat personeel de vlammen op tijd doven. Maar in de kledingwinkel in winkelcentrum de Mare aan de Europaboulevard greep het vuur te snel om zich heen.
Bizar genoeg was advocaat Elwin Boskma zélf getuige van die laatste, verwoestende brand: de Alkmaarder werkt als vrijwillige brandweerman en was opgeroepen.
"Ik heb daar tot diep in de nacht gestaan en moest om zeven uur alweer naar het politiebureau. En dat heb ik mijn cliënten ook duidelijk gemaakt."
"Ze hadden in het park in de Mare afgesproken om te chillen"
Omdat het gaat over heel jonge verdachten, is de raadsman terughoudend in wat hij over zijn cliënten en hun afgelegde verklaring wil zeggen. Maar gezien het feit dat er video's rondgaan van hun arrestatie en er in Alkmaar allerlei geruchten de rondte doen, wil hij wat dingen ophelderen.
De meiden 12 en 14 jaar, op dit moment ingeschreven op woonadressen in Heerhugowaard en Den Helder, zijn zaterdag de hele dag verhoord door de politie. Het gaat om vriendinnen, geworteld in Alkmaar, die elkaar kennen van school, aldus Boskma.
Ook hebben ze verklaard te roken en dus rookwaar zoals een aansteker bij zich te hebben gehad. "Ze hadden afgesproken in het park in de Mare in Alkmaar om te chillen. Niet om doelbewust branden te stichten en zeker niet met deze gevolgen."
Grote brand in winkelcentrum Alkmaar - NH Nieuws
Daarna ging het tweetal naar de stad om 'winkels te bezoeken'. Naar eigen zeggen stichtten ze hun eerste brand, op vrijdagmiddag in de bibliotheek, uit verveling.
"Ze hebben vakantie, geen school, weinig dagbesteding. En ik snap dat mensen vanuit hun eigen perceptie denken: hoe gek kun je zijn. Maar wij kunnen niet in het brein kijken van minderjarigen. En we kunnen er als volwassenen ook niet vanuit gaan dat deze kwetsbaren de gevolgen van hun daden op dezelfde manier zien."
Over waarom ze vervolgens zijn doorgegaan naar zes andere locaties verklaarden zij niets. "Ze konden daar geen antwoord op geven. Ik denk dat ze daar zelf ook mee zitten."
Ze hebben bijvoorbeeld wel wat gegeten bij de McDonalds. "Het is in ieder geval geen gerichte actie geweest, wil ik nog even benadrukken richting de slachtoffers en gedupeerden. Het is niet dat ze een koude burger hebben gehad."
Volgens de raadsman is er op dit moment geen enkele aanwijzing dat het tweetal handelde in opdracht van anderen of bijvoorbeeld onder druk zijn gezet.
Geen link tussen locaties
In Alkmaar gaat verder een gerucht dat de actie van de meiden in het kader van een TikTok-challenge is. Ook daarvoor heeft Boskma nog geen enkele aanwijzing gehoord, benadrukt hij.
"Hun telefoons zijn in beslag genomen bij de aanhouding. En hebben zij ook alle codes gegeven zodat ze erin kunnen en daarmee medewerking verleend aan het onderzoek. Mogelijk komt er uit die data nog meer informatie."
Hij vond de meiden erg aangeslagen de afgelopen dagen. "Ze zijn in eerste instantie het park in gevlucht. Toen zagen ze heel veel rook en hoorden sirenes. Daarop zijn ze teruggegaan om te kijken."
Door de pikzwarte rook die ze van de brand zagen, dachten ze dat er al mensen waren omgekomen. "Dat hebben ze ook aan mij en de politie gevraagd: zijn er doden gevallen? Er was zoveel rook. Toen ik zei dat er niemand was overleden zag ik opluchting."
De term 'pyromaan', zoals hun tocht werd genoemd in een nieuwskop, is volgens Boskma niet van toepassing op zijn cliënten. "Ze hebben een blanco strafblad, zijn erg kwetsbaar en over een obsessie met vuur heb ik ook niks gehoord."
Onder Alkmaarders gaan beelden rond van de aanhouding van de meisjes. Een van de meisjes hoor je daar hard op schreeuwen. De opnames zijn gemaakt vlak bij winkelcentrum De Mare, na de grote brand.
"Ik vind dat triest. Ik snap dat je het wil filmen. Maar stel dat het je eigen kind is. Het zijn echt jonge meiden die heel kwetsbaar zijn en hun toekomst is nu voor een groot deel al negatief beïnvloed. De beelden staan voor altijd op internet."
Contact met ouders
Boskma heeft contact met de ouders van het tweetal. "Een van de moeders had al gehoord van de branden en kreeg daarna een telefoontje dat haar dochter erbij betrokken was. Dat is heftig. En dat kan iedereen zich voorstellen."
Over de band tussen de ouders en de meisjes, of ze bijvoorbeeld thuis wonen en wat hij bedoelt met hun vermeende kwetsbaarheid wil Boskma niets kwijt.
"Ik hoop dat mensen zich realiseren dat het ook hun kinderen hadden kunnen zijn. En dat die soms hele domme dingen doen"
De raadsman begrijpt de boosheid onder Alkmaarders over de branden. "Ik heb de brand ook gezien en het had veel en veel slechter kunnen aflopen. Ik heb ze ook in de gesprekken gevraagd of ze enig idee hebben hoeveel schade er is berokkend."
De meiden antwoordden daarop dat ze dachten aan een schade van 'een ton' en 'een half miljoen'. "Ik zei daarop: zet daar maar wat nullen achter. Ze hebben duidelijk geen enkel idee van waarde. Ik hoop dat mensen zich realiseren dat het ook hun kinderen hadden kunnen zijn. En dat die soms hele domme dingen doen."
Over twee weken beslist de raadkamer van de rechtbank over het voorarrest van de verdachte van 14. Het 12-jarige meisje is dus thuis, maar onder strenge voorwaarden zoals huisarrest.
Hoe werkt een strafzaak met minderjarige verdachten?
De politie doet onderzoek onder leiding van het Openbaar Ministerie (OM). Zij stelt dat in zaken met minderjarige verdachten 'het belang van de goede ontwikkeling' voorop staat. Zij moeten zich houden aan het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind.
"Dat betekent dat de privacy zwaar weegt en we dus minder uitspraken doen. Ook zal sneller worden besloten tot het schorsen van de hechtenis dan bij volwassenen."
Het toezicht op de jeugdige tijdens de schorsing is over het algemeen intensiever dan bij volwassenen. Vaak wordt er al gestart met een behandeling of speciale begeleiding, gericht op het voorkomen van herhaling.
Bij een zaak met minderjarigen is ook vanaf het begin de Raad voor de Kinderbescherming betrokken, die onderzoek doet en adviseert over de zaak.
"Als het tot een rechtszaak komt zijn kinderen verplicht om bij die zitting aanwezig te zijn", aldus het OM. "Bij volwassenen is dat lang niet altijd zo. Ook de ouders of wettelijke vertegenwoordigers van de kinderen zijn verplicht om aanwezig te zijn. De rechtszaak vindt achter gesloten deuren plaats. Dat betekent dat er geen publiek en geen pers aanwezig mag zijn."
De rechtszaak wordt gedaan door specialisten: een jeugdofficier en een kinderrechter of meervoudige jeugdstrafkamer. De maximale vrijheidsstraf is in dit geval voor de meisjes van 12 en 14 één jaar in een jeugdgevangenis.
Maar ook een leerstraf is mogelijk, zoals een intensieve cursus, individueel of in groepsverband en soms ook met deelname van ouders. Een combinatie van beide straffen kan ook.
Tips over dit verhaal? Mail naar [email protected].