Berusting rond eerste blauwtong-geval Haarlemmermeer: 'Sterk ras hoef je niet te vaccineren'

De eerste besmetting in Haarlemmermeer blijkt uit een lijst van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Die lijst wordt twee keer per week bijgewerkt, waaronder op maandag.

Het gaat om een geregistreerd 'klinisch positief' geval in Rijsenhout. Klinisch positief betekent dat de schapenhouder de besmetting zelf heeft gemeld op basis van symptomen bij één of meerdere dieren.

Veel meer positieve PCR-testen

De andere categorie is PCR-positief, waarbij de besmetting is vastgesteld door een dierenarts. Dat is nog niet het geval in Rijsenhout. Landelijk is het aantal PCR-postieve besmettingen (3279) bijna drie keer zo groot als het aantal klinisch positieve besmettingen (1245).

Er zijn inmiddels 69 besmette adressen bekend in Noord-Holland (zie kaart hieronder). Vergeleken bij veel andere provincies is dat weinig. Alleen vanuit Flevoland zijn beduidend minder besmettingen gekomen. In de provincies Noord-Brabant, Gelderland en Overijssel explodeert het aantal gevallen.

"Het lijkt erop dat het virus dit keer is begonnen waar het vorig jaar is gestopt", zegt viroloog Piet van Rijn van de Wageningen University vandaag tegen NH. Dat het in Noord-Holland nog relatief meevalt, zegt volgens hem weinig. "Als het virus binnen een maand van Oost-Nederland naar Denemarken kan reizen, kan het snel gaan. Ik maak me grote zorgen over hoe dit zal aflopen."

Witte vlek in Noord-Holland

Tot nog toe waren er in Noord-Holland ten zuiden van het Noordzeekanaal (met uitzondering van het Gooi en Weesp) nog geen gevallen gemeld. Na de melding uit Rijsenhout vormen Amsterdam, Amstelland en Haarlem en omstreken een resterende witte vlek in de Randstad. In dat gebied waren vorig jaar in totaal tientallen besmettingen.

Die witte vlek in de noordelijke Randstad is 'opvallend', erkent vee-arts Hiltje Smink van Veeartsen Amstel, Vecht en Venen. "Maar ik ben bang dat het niet zo is", zei ze afgelopen week met vooruitziende blik al tegen NH, nog voordat de besmetting in Rijsenhout bekend was. 

Net als viroloog Van Rijn denkt veearts Smink dat veel dieren in de regio immuniteit hebben opgebouwd, omdat ze al besmet zijn geweest, zijn gevaccineerd of beide. Die dieren kunnen wel besmet raken, maar hebben er weinig last van en zien er niet altijd ziek uit. "De symptomen zijn vrij mild, omdat de meeste dieren het vorig jaar al gehad hebben."

Meldingsbereidheid

Zieke dieren zonder (of met milde) symptomen worden niet snel ziekgemeld, wat het beperkte aantal gevallen in de regio kan verklaren. Toch zijn er volgens haar nog een paar mogelijke redenen, waaronder een minder grote meldingsbereidheid. "Na vorig jaar denken boeren nu misschien: we weten het wel." 

Bovendien is de kaart van de NVWA niet superactueel, benadrukt de vee-arts. Dat heeft vooral te maken met de PCR-testen, waarvan de uitslag enige tijd op zich laat wachten. "Het duurt soms wel twee weken voordat een monster terug is uit het lab." 

Het besmette schaap in Rijsenhout is geen eigendom van de twee grootste schapenboeren van Haarlemmermeer, zeggen zij tegen NH. Paul Bos en Jeroen de Kuijer zetten hun schapen in voor agrarisch onderhoud van de Geniedijk en het Fort bij Aalsmeer, wat er op neerkomt dat ze het gras kort houden. Het gaat waarschijnlijk om een hobbyboer", vertelt Paul als hij hoort dat de eigenaar de melding zelf heeft gedaan. 

Vergeleken met de kuddes van veel andere boeren - die flink zijn uitgedund - is de kudde van Paul er vorig jaar goed vanaf gekomen. Twee van zijn circa zeventig schapen hebben het virus niet overleefd. Volgens hem heeft dat te maken met het ras. "Het Groot Heideschaap is een soort oerschaap, staat dicht bij de natuur, en kan goed voor zichzelf zorgen."  

Lees verder onder de afbeelding

Daarom heeft hij het besluit genomen zijn schapen niet te laten inenten. "In overleg met de dierenarts heb ik een verantwoord risico genomen", vertelt hij. Dat betekent niet dat het hem koud laat als er toch een schaap sterft. "Elk slachtoffer is er één te veel."

Vanuit het oogpunt van schapenwelzijn heeft hij eerder dit jaar besloten geen lammeren te fokken. Dat scheelt hem inkomsten, maar hij loopt liever niet het risico dat een drachtig schaap ziek wordt, en het virus ook overbrengt op het lam. 

Paul vermoedde eerde deze week weer een besmetting onder zijn schapen, maar vermoedt toch dat het het dier iets anders onder de leden had. "Ze was een dag erg ziek, maar de volgende dag stond ze op en ging ze weer met de kudde mee." 

Wel gevaccineerd

Voor schapenhouder Jeroen de Kuijer was het schapenleed vorig jaar een stuk groter. Ongeveer een kwart van zijn kudde (ca. 45 van de 170 schapen) heeft het virus toen niet overleefd. "Ik heb al m'n schapen ingeënt", vertelt hij aan NH. "Ik vertrouw op het vaccin."

Hij sluit niet uit dat schapen opnieuw besmet raken. "Maar ze worden niet meer zo erg ziek. Zwakke schapen hebben het slechter, maar die ben ik vorig jaar al verloren."

Voorkomen is beter dan genezen, luidt zijn credo. "Dus rest alleen om goed gras aan te bieden, waar variatie in zit. Om de schapen zo fit te houden, want dat is de beste weerstand tegen ziektes."