Gemeente Hoorn zet 'loverboys' in op kermis, en dat zorgt voor veel kritiek

 "Hé, wat zie je er leuk uit. Zin om met mij en mijn vriend mee te gaan om te chillen? Mijn auto staat verderop." Met deze openingszin werden afgelopen donderdag 49 meisjes van 16 jaar op de kermis in Hoorn benaderd door acteurs die zich voordeden als loverboys - of 'fakeboys', zoals de gemeente hen liever noemt. 

Zodra een meisje na aandringen haar telefoonnummer gaf of met de 'fakeboy' meeliep, stopte de acteur het gesprek en kwam er een medewerker van de gemeente Hoorn bij om uit te leggen dat het om een bewustwordingsactie ging. Geen date dus, maar een les over weerbaarheid. De gemeente Hoorn hoopt op deze manier te voorkomen dat jonge meiden in de handen van loverboys vallen.

Sommige meisjes gaven aan zich te schamen, anderen waren bezorgd dat ze gefilmd waren. Een aantal voelde zich overrompeld en vond het moeilijk om nee te zeggen Maar, zegt de gemeente, 'veel meiden spraken ook hun waardering uit voor de actie en vonden het zinvol'. 

'Idiote actie'

"Ik vind het een hele idiote actie", zegt Linda Duits, als sociaal wetenschapper verbonden aan de Universiteit Utrecht. "Ze worden erin geluisd en als ze er mee instemmen, dan wijs je hen op hun zwakte. Op iets wat ze fout doen. Ze schaamden zich door de actie. Dat is vanuit didactisch oogpunt niet goed te praten."

Daarnaast betwijfelt Duits of het juist is om de verantwoordelijkheid in deze problematiek alleen bij de meisjes te leggen. "De actie is gericht op de meisjes, maar wie zit er eigenlijk fout? Waarom pakt de gemeente de loverboys niet aan?"

De schuld

Yuri Ohlrichs, als seksuoloog werkzaam bij Rutgers expertisecentrum voor seksualiteit, vindt de actie een goede manier om aandacht aan dit onderwerp te besteden. "Maar", zegt hij, "als je kiest voor zo'n soort aanpak is het van groot belang dat de meisjes weten het niet hun schuld is. Ze moeten niet worden aangesproken op hun fouten.”

Ohlrichs vervolgt: "In de praktijk zien we vaak dat iemand die seksueel overschrijdend gedrag heeft meegemaakt, denkt dat het hun eigen schuld is. Dat ze niet zo laat naar buiten hadden moeten gaan of niet hadden moeten ingaan op het gesprek over verzoek. Met als gevolg dat ze niet over hun problemen durven te praten."

De gemeente heeft zoveel mogelijk geprobeerd om het schuldgevoel bij de meisjes op de kermis weg te nemen, laat de woordvoerder weten. Zo gingen medewerkers van jongerenorganisatie Connectie Coach na afloop met de meiden in gesprek om hen duidelijk te maken dat het niet aan hen lag.

"De schuld ligt absoluut bij de daders maar door de weerbaarheid bij de meiden te vergroten, zullen zij sterker in hun schoenen staan", aldus de woordvoerder. De actie is volgens de gemeente bedoeld om persoonlijk te ervaren hoe je reageert in zo’n situatie. "Meiden gaven aan dat ze overrompeld waren en het lastig vonden om nee te zeggen. Door deze actie zijn ze zich bewuster geworden van de risico’s."

Voorlichting

Uit onderzoek blijkt dat zowel slachtoffers als daders van seksuele uitbuiting vaak te maken hebben met onderliggende en complexe problemen. Zo kan er bijvoorbeeld sprake zijn van trauma, een licht verstandelijke beperking, of ouders met verslavingsproblemen en psychische stoornissen.

Ohlrichs en Duits benadrukken daarom het belang van voorlichting. "Leer hen hoe ze gevaar kunnen herkennen, wat het fenomeen inhoudt en welke technieken ze kunnen gebruiken," zegt Duits. "Deze technieken kun je oefenen, maar wel in een veilige leeromgeving."

Voorlichting is ook cruciaal voor jongens, stelt Ohlrichs. Zij kunnen namelijk net zo goed slachtoffer worden van mensenhandelaren. Daarnaast weet hij uit gesprekken met jongens die seksueel grensoverschrijdend gedrag hebben vertoond, vaak moeite hebben om onderscheid te maken tussen dwang en vrijwilligheid. "Ze kunnen hun eigen macht vaak niet goed inschatten en hebben vaak niet geleerd om in te schatten of de ander daadwerkelijk een vrijwillige keuze kan maken."

Andere gemeenten

Hoorn is niet de enige gemeente die voor deze aanpak kiest. In Noord-Holland stuurden onder andere Koggenland en Heemskerk 'fakeboys' de straat op.