Enorme toename ratten op Texel: "Afgelopen vier winters heb ik er 14.000 afgeschoten"

Ratten zijn volgens Dirk de Lugt een probleem voor de hele samenleving op Texel. "Je ziet de beesten langs slootkanten en ze komen op erven." Ratten mogen niet meer met gif bestreden worden. In het verleden had de gemeente een rattenvanger in dienst, maar die verantwoordelijkheid ligt nu bij een externe partij.

"Sinds de gemeente is gestopt met ongediertebestrijding, zie je het aantal ratten toenemen. De gemeente redeneert dat zolang de gezondheid van de mens niet in gevaar komt, er niet zo veel gedaan wordt. Maar dan ben je te laat."

"Ook recreatieondernemers krijgen steeds meer last. In dorpen komen de dieren vaker voor. Het beestje vermeerdert zich erg snel. In die zin wordt het dus ook een maatschappelijke uitdaging om het tij te keren."

De Texelse Land- en Tuinbouworganisatie (LTO) wil samen met het Texels Ondernemers Platform (TOP) een rattenbestrijdingsplan maken. Hoe dat eruit gaat zien is nog niet bekend. Maar het moet de populatie wel drastisch verminderen.

"We hebben het probleem vorig jaar nog aangekaart bij de gemeente", zegt voorzitter van LTO Dirk de Lugt. "Maar het komt moeizaam op gang. Vandaar dat we besloten hebben om zelf maar iets te doen."

Teveel

"Je moet een gestructureerd plan maken om het beheersbaar te houden", vervolgt De Lugt. "Daar moet je niet te lang mee wachten. Want ieder jaar dat je zo'n plan uitstelt, wordt het probleem groter. Je moet eigenlijk deze herfst al starten om voor volgende zomer de schade te beperken."

Agrariër Marcel Wijtten denkt ook mee en geeft aan dat het plan nog gemaakt moet worden. "In eerste instantie is voorkomen het belangrijkst. Alleen bij agrariërs ontkomen we er niet aan dat er voedselaanbod is."

Ratten komen af op resten van gewas als er net gerooid is. Er blijven dan altijd snippers op het land liggen. "We proberen natuurlijk de machines zo goed mogelijk af te stellen om het land zo schoon mogelijk achter te laten", zegt Wijtten. "Er blijft altijd wel wat achter, daar ontkom je niet aan."

Ook een maiskuil ligt altijd open. "Die kunnen we niet iedere dag met zand gaan afdekken", gaat Wijtten verder. "Ratten lopen soms wel 600 meter om bij een voedselbron te komen. Ze komen uit de natuur of akkerranden. Als deze maar eens in een paar jaar gemaaid worden, zijn dat voor ratten mooie schuilplekken."

Als ratten zich verzamelen, dan is het ook eenvoudiger om deze af te schieten. "Dan kunnen er per keer honderden ratten worden opgeruimd", zegt Wijtten. "Dat is natuurlijk veel lucratiever dan dat je echt op zoek moet naar een paar ratten. Zo gaan we kijken hoe we de ratten kunnen lokken. Dat doen we in samenspraak met andere partijen, zoals bijvoorbeeld recreatie-ondernemers."

Wijtten verbaast zich erover dat er op Terschelling eerder geen ratten waren. "Want ze zijn er altijd", zegt hij. "Ze horen ook bij het ecosysteem en hebben een nuttige functie. Maar nu geeft het ook overlast, zeker in de bewoonde wereld."

De knaagdieren beschadigen de geteelde groenten. "Als ze een paar bieten aanvreten, dan gaat het wel. Maar als ze hele percelen zaad en bloembollen opvreten, wordt de schade echt groot. Hoe langer we ermee wachten, hoe groter het probleem wordt. Zeker als we een droge winter krijgen met vorst, gedijen de ratten daar goed bij. Dan kan in het voorjaar wel eens heel hard gaan met de groei van de populatie."

"In oktober of november willen we echt actie ondernemen. We willen met redelijk eenvoudige oplossingen de boel weer onder controle krijgen."

Erik Mus is faunabeheerder op Texel. Hij werkt met name in de herfst en winterperiode in opdracht om ratten te bestrijden. Hij heeft een ontheffing voor een luchtbuks om de knaagdieren af te schieten. "Dat doe ik met een warmtecamera", zegt hij. Boeren huren Mus in om de dieren van hun land af te houden.

"Ik zorg ervoor dat in de winter veel ratten weg zijn voordat het zaaiseizoen begint. Want de ratten graven alles open en richten schade aan. Dat kan behoorlijk in de papieren lopen."

Mus is ruim twintig jaar actief, maar de laatste vier jaar werkt hij in opdracht. Er zijn nu meer ratten dan tien jaar geleden. De omstandigheden voor de ratten zijn verbeterd en er mag geen gif meer gebruikt worden.

"In de winterperiode staan er ook zogeheten vanggewassen, waar de ratten goed in gedijen. Ze kunnen daarin schuilen. Wanneer deze gewassen worden weggehaald, komen de ratten tevoorschijn. Dan kunnen we grote aantallen schieten."

De rattenvanger is vooral 's nachts actief. "De afgelopen vier winters heb ik rond de 14.000 ratten geschoten", zegt hij. "Alle melkveehouders hebben voeropslag op het erf, daar komen ook ratten op af.

En als de ratten dan binnen komen, gaan ze misschien aan elektrische bedradingen knagen. Dan is er ook kans op kortsluiting of brand. De laatste rat kunnen we niet krijgen, maar op deze manier kunnen we het wel onder controle houden. Sommigen nachten schiet ik meer dan 300 ratten dood."