De duinen zijn nog steeds drijfnat terwijl de herfst nog moet beginnen

Door de extreme regenval van afgelopen jaar gaat het in Nationaal Park Zuid-Kennemerland al maanden over maar één ding: de paadjes. Boswachters rapporteren wekelijks over de stand van zaken: sommige paden zorgen voor natte voeten, terwijl andere volledig onbegaanbaar zijn door het hoge grondwater. Tussen fietsknooppunt 66 en de kruising met de Vogelweg was het pad zolang onbegaanbaar dat daar sinds een week twee nieuwe noodbruggen zijn aangelegd.

Het is, ook na de zomer, nog steeds drijfnat in de duinen. Normaal gesproken bereikt het grondwater in augustus zijn laagste punt, maar door de extreme neerslag van afgelopen winter en voorjaar is het nu al net zo nat als tijdens het hoogtepunt van een natte winter.

En dan moet de herfst nog beginnen. Met code geel op woensdag en donderdag voorspelt het KNMI onweersbuien, windstoten én wateroverlast. PWN, beheerder van het duingebied, verwacht dan ook dat het water de komende maanden opnieuw hoog zal staan.

Voor de natuur is het fantastisch, zegt Marc Janssen van Stichting Duinbehoud. "In de duinen zien we weer meertjes, vijvertjes en plassen op de paden. Het gaat dan ook ontzettend goed met de amfibieën, kikkers, libelles en waterjuffers. Die kunnen zich heel goed voorplanten in dit open water."

Overlast  

Vijf kilometer verderop, in het dorp Bloemendaal, juichen de inwoners niet bij een nieuwe regenbui. Ondergelopen kelders en souterrains zorgen daar al maanden voor een hoop ellende. Een paar buren verenigden zich in een stichting en eisten een onderzoek naar de oorzaak van het hoge grondwaterpeil. Gisteravond kregen zij in een bijeenkomst met de gemeente te horen dat het grondwaterpeil door verwachte regen opnieuw zal gaan stijgen. 

De grondwaterstand is momenteel ongeveer een halve meter hoger dan normaal aan het einde van de zomer, legt een woordvoerder van PWN uit. Het peil is in de zomer iets gezakt, maar of de verwachte regen voor meer overlast zal zorgen, durft de woordvoerder nog niet te zeggen. "Meestal zien we een flinke stijging van het grondwaterpeil pas na een langere periode van regen, die enkele weken aanhoudt."

Vernatting

Toch zijn die natte duinen geen toeval. "Het is precies de bedoeling", zegt Janssen. Tot 2002 pompten drinkwaterbedrijven water op uit het duingebied, waardoor de duinen relatief droog bleven. Om de natuur te herstellen, stopten ze daarmee en werd het drinkwater voortaan uit het IJsselmeer gehaald. Dat ‘vernattingsbeleid’ heeft zijn vruchten afgeworpen: “We zien nu pas de natuurlijke situatie met veel bijzondere planten.”

Het probleem is, vervolgt Janssen, dat we paden, routes en huizen hebben gebouwd in een periode van verdroging. Met andere woorden: paden liggen vaak te laag en staan nu onder water, en kelders lopen vol grondwater. “Dan krijg je overlast. Maar ja, wie bouwt er nou een kelder in het grondwater?”

Oplossingen

Tijdens de bewonersbijeenkomst in Bloemendaal bleek maandagavond dat de oude duinrellen mogelijk weer worden openbroken om de wateroverlast te bestrijden. Janssen is enthousiast: “Dat zijn gegraven beekjes die het water sneller kunnen afvoeren in de binnenduinrand. In de jaren 70 was het zo droog dat de meeste zijn dichtgegooid, maar die hebben we nu weer nodig. Bovendien zijn het geweldige biotopen voor insecten.”

De komende maanden zullen uitwijzen welke aanpassingen nodig zijn in de natte duinen. “Sommige paden zullen opgehoogd, verlegd of zelfs opgeheven moeten worden. In Duin en Kruidberg ligt bijvoorbeeld een vallei die steeds vaker onder water staat; het is niet haalbaar om die te behouden. Maar het Europapaadje is een goed alternatief dat bijna niemand kent.”