Opvallend veel overstappers in Hoornse gemeenteraad: zetelroof of niet?

Het begon al vlak na de verkiezingen in 2022. Patrick Hoefman was nog geen drie weken raadslid voor het CDA toen hij met een mailtje bekend maakte over te stappen naar Fractie Tonnaer. Naar eigen zeggen vanwege een opeenstapeling van redenen, maar vooral de uitkomst van het coalitieakkoord. Tot woede van het CDA. "Schaamteloos", noemde fractievoorzitter Rob Brandhoff het. 

'Grootste partij deed niet eens mee aan verkiezingen'

Nog eens drie andere raadsleden stapten ook over naar een andere partij. Daarnaast splitsten drie politici zich af om een nieuwe fractie te vormen. Inmiddels zitten zeven van de 35 raadsleden, twintig procent dus, niet meer bij de partij waarvoor ze door de Hoornse kiezers zijn gekozen. Een fenomeen dat door sommigen ook wel zetelroof wordt genoemd. "De grootste partij nu in de raad, daar kon je tijdens de verkiezingen niet eens op stemmen. Die bestond toen niet", vertelt GroenLinks-fractievoorzitter Roy Drommel. 

Hij doelt op Hart van Hoorn. De partij van Chris de Meij die onder de naam Liberaal Hoorn meedeed aan de verkiezingen en twee zetels bemachtigden. Inmiddels zijn drie raadsleden overgestapt naar de partij en is die omgedoopt tot Hart van Hoorn.

De Meij heeft er geen problemen mee. "Ik kan het goed begrijpen dat mensen zich soms niet meer kunnen verenigen met hun partij en dat men dan ervoor kiest over te stappen of af te splitsen. Dat is van alle tijden."

Ergernis over afsplitsers en overstappers

Dat ziet zijn collega Drommel toch heel anders. Hij ergert zich enorm aan wat er gebeurt in Hoorn. "Natuurlijk moet het in bepaalde omstandigheden kunnen. Maar er wordt nu flink misbruik van gemaakt." Ook Marieke Rijk van Fractie Tonnaer ziet het met lede ogen aan. "Ik vind het eigenlijk niet kloppen en ik zou het zelf nooit doen. En als ik zou stoppen, dan zou ik mijn zetel achterlaten."

Toch heeft haar partij ook een zetel erbij gekregen dankzij CDA-overstapper Patrick Hoefman. "Hij deed het op eigen initiatief. Dan ga je ook niet zeggen: we zijn zo principieel, dat doen we niet. We zijn in gesprek gegaan en hij heeft zich bij ons aangesloten." 

Overstappen en afsplitsen komt in Hoorn vaak voor. En het speelt ook al langer. Want ook in de vorige periode was er een wirwar aan afsplitsers en overstappende raadsleden. "Ik hoor het ook hoe er vanuit andere gemeenten naar wordt gekeken. Het wordt een Hoornse ziekte genoemd, en ik snap die naam heel goed", vertelt Roy Drommel.

Financiële prikkel om af te splitsen bestaat niet meer

Het gaat zelfs zover dat er in 2023 regels zijn veranderd in Hoorn. Tot die tijd loonde het zich namelijk financieel om je af te splitsen. Als fractievoorzitter krijg je een iets hogere vergoeding en ook had je jaarlijks recht op enkele duizenden euro's fractiebudget.

"Dat je beloond wordt door af te splitsen, is een prikkel die we eruit wilden halen. Nu kan je er alleen nog aanspraak op maken als je als raadslid tijdens de verkiezingen voldoende voorkeurstemmen hebt behaald", legt Drommel uit.

Maar waarom gebeurt het in Hoorn blijkbaar vaker dan op andere plekken? "Als er één keer een schaap over de dam is, dan wordt het blijkbaar steeds makkelijker om die stap te nemen", aldus het GroenLinks-raadslid.

Raadslid Robert Vinkenborg splitste zich in augustus af van EénHoorn. Met als reden 'grote verschillen van inzicht over inhoud, organisatie, omgangsvormen en ethiek'. Wat het concreet betekent wil hij niet zeggen, omdat hij met de leden van EénHoorn in gesprek is over wie er verder gaat met de partijnaam. 

Ook hij vindt het lastig om één reden aan te geven, waarom er in Hoorn zoveel wisselingen zijn. "Ik wil de vraag niet beantwoorden vanuit mijn eigen situatie", benadrukt hij. "Maar botsende karakters kunnen een rol spelen. En wat ook speelt is dat, zeker in kleinere gemeenten met veel lokale partijen, partijen minder professioneel georganiseerd zijn dan landelijke partijen. Die hebben meer handvatten om met conflictsituaties om te gaan."

'Hart van Hoorn ronselt raadsleden bij andere partijen'

Maar wat vooral door meerdere mensen wordt benoemd is het actief benaderen van raadsleden van andere partijen om over te stappen. En daarbij wordt steevast de naam van Chris de Meij genoemd. Zijn partij Hart van Hoorn heeft er al drie zetels bijgekregen dankzij overstappers. De eigen slogan dat ze de snelst groeiende partij van Hoorn zijn, wordt door collega's vooral cynisch bekeken.  

"Er is een trend om bij andere partijen actief te werven om mensen over te nemen. Dat vind ik een kwalijke zaak", aldus Marieke Rijk van Fractie Tonnaer. "Chris de Meij is gewoon zetels aan het ronselen. Waarom zou je nog een partijprogramma maken en campagne voeren als je met drie bakjes koffie er gratis een zetel bij krijgt", reageert Roy Drommel. "Er worden beloftes gedaan. Dat mensen bij de volgende verkiezingen hoog op de lijst komen te staan. En iedereen kan wethouder bij hem worden. Daar klopt inhoudelijk natuurlijk geen zak van."

Investeren in team belangrijk om verloop te voorkomen

Chris de Meij ontkent de beschuldigingen. "Ik heb geen idee waar die verhalen vandaan komen. Ik ben alleen blij als mensen zich bij ons aansluiten. Dan sluit Hart van Hoorn toch beter bij hen aan."

Volgens hem is het belangrijk dat je als partij veel energie steekt in het team. "Mensen moeten weten waar ze aan beginnen. We zijn nu al bezig met het opleiden van nieuwe leden. Dus hebben we straks, als het goed is, een lijst van mensen die goed voorbereid zijn. We hebben een heel traject gemaakt voor nieuwe mensen om ze bij de hand te nemen wat er allemaal op ze af kan komen. Daarmee hoop je ook verloop te voorkomen."

En is het met de zeven afsplitsers en overstappers nu klaar? Marijke Rijk van Fractie Tonnaer denkt van niet. "Ik weet niet wie en bij welke partij. Maar we moeten nog 1,5 jaar. En als je al ziet wat er al is gebeurd, denk ik niet dat we de laatste gehad hebben."

Bekijk hieronder ook de uitlegvideo over de situatie in de Hoornse gemeenteraad van mediapartner van Hoorn zeggen: