De Britse verkiezingen zijn gewonnen door Labour, maar de radicaal-rechtse anti-immigratiepartij Reform UK heeft het opvallend goed gedaan. Partijleider Nigel Farage heeft na zeven mislukte pogingen voor het eerst zetels in het Lagerhuis gewonnen. In Clacton-on-Sea versloeg hij de Conservatieve kandidaat die de zetel van dit district tot nu toe bezette.
Aan het begin van de nacht leek op basis van een aangepaste nationale exitpoll dat Reform UK na Labour de grootste partij zou worden met 25 procent van de stemmen. Dat blijkt nu niet het geval: de partij lijkt uit te komen op zo'n 15 procent. In zetels is de winst overigens minder groot. Reform UK krijgt waarschijnlijk vier zetels.
Op basis van de helft van de getelde stemmen krijgt Labour met 38 procent een absolute meerderheid in het Lagerhuis, en wordt oppositieleider Keir Starmer de nieuwe premier. De Conservatieven staan nu op 21 procent, de slechtste uitslag uit de 200-jarige geschiedenis van de partij. De Liberal Democrats komen voorlopig op 11 procent en de Groenen 7 procent van de stemmen.
'Uitdager van Labour'
De 60-jarige Farage besloot vorige maand verrassend zich kandidaat te stellen, waarmee hij de campagne van Reform UK een stevige impuls gaf. Die partij heeft het veel beter gedaan dan in de peilingen was voorspeld. In zijn overwinningsspeech erkende hij dat zijn partij in zeteltal nog bescheiden blijft, maar hij zei ook dat hij over vijf jaar met zijn anti-immigratieagenda de belangrijkste uitdager van Labour wil zijn.
Dit zei Farage in zijn toespraak na zijn winst:
De Britse verkiezingen zijn gewonnen door Labour, maar de radicaal-rechtse anti-immigratiepartij Reform UK is tweede geworden. Partijleider Farage heeft nu eindelijk een parlementszetel. - NOS
De tweede man van de partij, David Bull, zei direct dat de partij het beter deed dan peilingen voorspeld hadden en sprak van een historische doorbraak. Farage noemde het onvoorziene resultaat voor zijn partij 'ongelooflijk'.
Historisch lage opkomst
Een ander opvallend aspect aan deze verkiezingen is de historisch lage opkomst van 54,4 procent. Nooit eerder sinds de invoering van het algemeen kiesrecht in de jaren twintig van de vorige eeuw was de opkomst zo laag. De opkomst lag in de twintigste eeuw altijd boven de 70 procent. In 2001 zakte de opkomst naar 59,4 procent, maar daarna was hij steeds weer hoger. De vorige keer, in 2019, ging 67,3 procent van de kiezers stemmen.
De extreem lage opkomst wijst net als de goede uitslag voor Reform UK op onvrede onder de kiezers, die eerder ook al bleek uit onderzoeken. Veel kiezers zijn 'klaar' met de Conservatieven, maar verwachten niet of nauwelijks dat het met Labour beter gaat. Die partij haalt onder Starmer bijna net zo veel zetels als in 1997 bij de historische verkiezingsoverwinning van Tony Blair, maar van het enthousiasme van toen is nu weinig te merken.
Correspondent Arjen van der Horst:
"Na alle schandalen, een stagnerende economie en de enorme wachtlijsten in de zorg, maakt het vertrouwen in Britse politiek een diepe duik. Uit opiniepeilingen blijkt dat 45 procent van de Britse kiezers 'almost never' gelooft dat politici het landsbelang boven hun partijbelang stellen. In 2020 was dat nog 23 procent. Nooit eerder was het wantrouwen in de politiek zo groot.
De desillusie lijkt het grootste onder Conservatieve kiezers. De afgelopen twee jaar vonden een reeks tussentijdse verkiezingen plaats in kiesdistricten die in handen waren van de partij van premier Sunak. De meeste van deze districten gingen naar Labour. Niet omdat Labour ineens zoveel meer stemmen aantrok, maar vooral doordat de Conservatieve stemmer thuisbleef. Dat lijkt nu ook te zijn gebeurd in deze landelijke verkiezingen. Het verklaart waarom de opkomst zo laag is."