In België zijn deze week bijna 140 gedetineerden vervroegd vrijgelaten. Dat bleek nodig door overbevolking van de gevangenissen. Begin deze maand meldden Vlaamse media dat gevangenen noodgedwongen op de grond sliepen.
De gedetineerden worden met verlof gestuurd tot het einde van hun straf. Praktisch gezien worden ze dus vervroegd vrijgelaten, stelde de krant Het Laatste Nieuws. In totaal zouden er dit jaar bijna zeshonderd mensen op die manier naar huis zijn gestuurd.
In de gevangenissen zitten nu 12.353 gedetineerden, terwijl er plaats is voor 11.010 mensen. Het ministerie van Justitie noemde de situatie onlangs "humanitair moeilijk houdbaar, zowel voor gedetineerden als voor het personeel".
Met de noodmaatregel hoopt het gevangeniswezen allereerst te bereiken dat er niemand meer op de grond slaapt. Gisteren waren dat 125 mensen.
Correspondent België Kysia Hekster:
"Het klinkt misschien wrang, maar overbevolking in gevangenissen in België is geen nieuws. De schrijnende toestanden zijn al sinds jaar en dag bekend. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de analyses die de Raad van Europa elk jaar maakt over de mensenrechten in landen. België wordt daarin steevast gewezen op de slechte omstandigheden in de overvolle gevangenissen. Het is dus een chronisch probleem dat regelmatig ook tot ernstige excessen leidt.
Politici beloven steevast beterschap als zoiets gebeurt, bijvoorbeeld toen dit voorjaar bleek dat een gevangene dagenlang gemarteld was door medegevangenen zonder dat dit opgemerkt was. Maar in de praktijk verandert er dus niets, lijkt het. Want behalve te veel gevangenen zijn er ook te weinig bewakers. Die staken regelmatig omdat ze de situatie niet meer aankunnen en ook onverantwoord vinden. En dus worden gevangenen nu maar voortijdig vrijgelaten."
In Nederland staan gevangenissen ook onder druk. Door personeelstekorten lopen mensen die tot meerdere jaren cel zijn veroordeeld vrij rond, bleek in april uit cijfers die NOS opvroeg bij het ministerie van Justitie en Veiligheid. Op dat moment liepen 89 mensen met straffen van een jaar of langer vrij rond.
De gevangenen worden met "verlengd penitentiair verlof" weggestuurd. Dat betekent dat de gedetineerde buiten de gevangenismuren leeft, maar nog wel onder toezicht staat van de reclassering. Hoe dat gaat, wordt maandelijks geëvalueerd. Indien nodig, kan het verlof herroepen worden.
Helemaal in de stress
De noodmaatregel is toegepast in alle Belgische gevangenissen waar veroordeelden vastzitten. Dat betekent echter niet dat iedereen zomaar eerder de cel kan verlaten. Mensen die vastzitten voor terrorisme of zedenmisdrijven komen niet in aanmerking.
Het gevangeniswezen meldt dat procedureel vereist is dat gevangenen eerst een verblijfplaats regelen, voordat zij met verlof gaan.
Een gedetineerde die met HLN spreekt, zegt dat dat in sommige gevallen moeilijk is. "Een van mijn celgenoten heeft geen woning, werk en inkomsten. Plots kwam hij maanden eerder vrij dan verwacht. Hij raakte helemaal in de stress. Dat is om problemen vragen", aldus de gevangene.