Bij de deelstaatverkiezingen in de Oost-Duitse deelstaat Brandenburg lijkt de sociaaldemocratische SPD de grootste te zijn geworden. Volgens de eerste prognose krijgt die partij 31,2 procent van de stemmen, de radicaal-rechtse partij AfD komt daar vlak achter met 29,9 procent van de stemmen.
AfD hoopte vurig op de winst in de deelstaat. Toch noemt de partij de uitslag een groot succes. Ten opzichte van 2019 lijkt AfD ruim 6 procentpunt hoger te zijn geëindigd. Voor de SPD is dat 5 procentpunt.
Beide partijen eindigen ver voor de CDU en de Groenen, die nu samen met de SPD in de deelstaatregering zitten.
De opkomst bij de verkiezingen van vandaag was beduidend hoger dan in 2019. Volgens de Duitse zender ARD was de opkomst met 74 procent een record voor Brandenburg.
Duitsland-correspondent Chiem Balduk:
"Zowel de SPD als de AfD heeft flink geprofiteerd van de nek-aan-nekrace die de afgelopen dagen ontstond. Dat is vooral ten koste gegaan van de CDU, die een maand geleden nog op bijna 20 procent werd gepeild maar veel lager is geëindigd. Veel gematigde kiezers wilden voorkomen dat de rechts-radicale AfD de grootste zou worden.
Het succes van de SPD is daarnaast toe te schrijven aan de populaire Woidke, die al ruim tien jaar premier is van Brandenburg. Onder hem werd onder meer een Tesla-megafabriek naar Brandenburg gehaald en groeide de economie harder dan elders in het land. Als de nu gepubliceerde prognose uitkomt, kan hij zijn huidige coalitie met de CDU en Groenen net wel of net niet voortzetten."
Brandenburg heeft sinds de Duitse eenwording in 1990 altijd een sociaaldemocraat als premier gehad. De minister-president is er nu al elf jaar Dietmar Woidke.
"Het lijkt erop dat het, zoals zo vaak in de geschiedenis, de sociaaldemocraten waren die extremisten tegenhielden op weg naar de macht", was de eerste reactie van Woidke na de prognose.
AfD wel de grootste in Thüringen
Begin deze maand werd AfD wel de grootste in de deelstaat Thüringen. De partij kreeg daar ruim 32 procent van de stemmen, veel meer dan de christendemocratische CDU, die bleef steken op 23,6 procent.
De radicaal-rechtse partij hoopte het succes van Thüringen te evenaren in Brandenburg, maar lijkt dat nu net niet voor elkaar te hebben gekregen.
Ook in Saksen was dat eerder deze maand het geval. Toen won AfD met 30 procent ook een flink deel van de stemmen, maar kreeg de CDU met ruim 31 procent net iets meer.
Berlijn apart
AfD profiteert van de onvrede in Duitsland over de migratie en van de onrust over recente incidenten met moslimextremisten.
Brandenburg is een dunbevolkte deelstaat met 2,5 miljoen inwoners. Midden in Brandenburg ligt Berlijn. De Duitse hoofdstad is een aparte deelstaat.
Correspondent Chiem Balduk:
"De vraag is nu wat de gevolgen voor de landelijke politiek zullen zijn. De liberale coalitiepartij FDP heeft het ook in deze deelstaat weer erg slecht gedaan. Ze krijgen nog geen 1 procent van de stemmen. Binnen de liberalen klonk al de roep om de regering met bondskanselier Scholz te laten klappen om zo het tij te keren. Die roep zal alleen maar sterker worden. Volgens Duitse media zal FDP-leider Lindner dit vanavond bespreken.
Bondskanselier Scholz, ook van de SPD, kan voor nu even opgelucht ademhalen. Met een verkiezingswinst, die vooral aan Woidke wordt toegeschreven, zal interne kritiek op hem voor nu even verstommen. Toch zal het succes van de AfD zorgen baren. Net als in Thüringen en Saksen weet de partij bijna een derde van de kiezers voor zich te winnen.
En opnieuw gaat het om een afdeling die tot de radicale tak wordt gerekend: de Brandenburgse AfD-leider is door de binnenlandse veiligheidsdienst bestempeld als extremistisch, maar dat schrikt kiezers duidelijk niet af."