De Tweede Kamer vraagt tevergeefs om duidelijkheid over de steun waarop boeren in de toekomst kunnen rekenen. De frustratie dat er nog geen plannen zijn, terwijl het ondertussen mis dreigt te gaan in de sector, klinkt steeds luider.
Het ongeduld van de Kamer, ook bij de regeringspartijen, was vandaag en gisteren weer goed te merken in het debat over de begroting van het ministerie van Landbouw.
Titanic
Zo zei VVD-Kamerlid Thom van Campen dat hij bang is dat het debat de toehoorders doet denken aan de film 'Groundhog Day', omdat zoveel problemen telkens opnieuw worden besproken zonder dat er wat gebeurt.
Harm Holman (NSC) zei dat de BBB-bewindslieden en partijleider Caroline van der Plan hem doen denken aan het orkest dat doorspeelde terwijl de Titanic aan het zinken was. Hij hoopt dat ze samen nog kunnen voorkomen dat het schip zinkt door duidelijke keuzes te maken.
Grondgebondenheid
BBB-minister Femke Wiersma heeft plannen voor het mestbeleid in 2025 gepresenteerd. Maar hoe het daarna moet en hoe ze wil omgaan met het stikstofprobleem blijft onduidelijk.
De Kamer dringt aan op pijnlijke keuzes. Bijvoorbeeld over grondgebondenheid: een norm voor hoeveel land een bedrijf moet hebben voor een bepaald aantal melkkoeien.
Vooral de intensieve veehouderij, met veel koeien op weinig grond, kan hierdoor hard geraakt worden. Voor andere bedrijven levert het juist ruimte op. Het sluiten van een landbouwakkoord liep vorig jaar stuk op onder meer dit gevoelige onderwerp.
'Vreselijke olifant'
BBB maakte in ieder geval duidelijk grondgebondenheid niet te zien zitten: "Het is gewoon een keiharde gedwongen krimp van de melkveehouderij", zei Van der Plas. Ze maakt zich zorgen over de kosten voor intensieve bedrijven, die dan alleen doorkunnen met meer land of minder dieren.
Van Campen zei daarover: "Wij bagatelliseren de impact echt niet die dat heeft in het zuiden, in de Achterhoek en in Twente, gebieden die mij persoonlijk bijzonder lief zijn". Maar hij benadrukte ook dat ondernemers duidelijkheid nodig hebben.
Dat vindt zijn CDA-collega Eline Vedder ook: "We kunnen niet decennialang om die vreselijke olifant heen blijven draaien. Het is nodig dat we daar een keer een besluit over nemen".
Kansloos
De ChristenUnie benadrukte dat het verdwijnen van intensieve bedrijven land oplevert voor andere veehouders die dan juist wel overleven.
NSC is ervan overtuigd dat het ook nodig is om in Brussel meer onderhandelingsruimte te krijgen, bijvoorbeeld om meer mest te mogen uitrijden: "Zonder grondgebondenheid bent u kansloos in Brussel", zei Harm Holman van NSC.
De druk op de Minister om iets te doen is dus heel groot, maar ze heeft er weinig trek in. Ze laat eerst onderzoek doen naar de impact en komt volgend jaar met een voorstel. Zij gaat er vanuit dat pijnlijke keuzes deels te vermijden zijn, bijvoorbeeld met innovatie. Ook denkt ze dat gesprekken met de EU wat kunnen opleveren.
Recht van de sterkste
Veel partijen zijn bezorgd over wat er gebeurt als de minister geen keuzes maakt en in Brussel niet meer ruimte krijgt: "Het betekent dat er een koude sanering komt", waarschuwde de Christenunie.
D66 voorspelde dat alleen de rijke, grote boeren het overleven en ook de SP waarschuwde dat verdere schaalvergroting dreigt.
Vedder (CDA): "Als jonge boeren tegen elkaar zeggen dat ze van de overheid niet veel hoeven te verwachten of het recht van de sterkste dan maar zijn werk moet doen, dan is er iets helemaal misgegaan".
Koplopers
Er kwamen ook vragen over de steun waarop groene boeren kunnen rekenen. Zo wilden veel Kamerleden weten hoeveel geld Agrarische Collectieven krijgen die nu aan natuurbeheer doen. D66, Volt en GroenLinks-PvdA hadden onder meer vragen over de steun voor koplopers, bioboeren en boeren die plantaardige eiwitten telen.
Maar BBB-minister Wiersma maakte duidelijk dat ze zoveel mogelijk inzet op 'alle boeren' en geen verschil wil maken bij haar plannen die later dit jaar komen.
Veel Kamerleden concludeerden dat er vooral nog veel onduidelijk is. Vedder haalde nog een lied aan waar ze steeds aan moest denken: "Wat is de bedoeling? Is er ook een plan?" van Brigitte Kaandorp.
En Van Campen kwam terug op zijn verwijzing naar 'Groundhog Day': "Laten we ook een keer hopen dat het komende half jaar die film eindelijk een keer afgelopen is."