Oekraïners als oplossing voor krapte in agrarische sector: "Win-winsituatie"

Sinds een week hoeven Oekraïners geen tewerkstellingsvergunning meer aan te vragen om te kunnen werken in Nederland. Zo kunnen werkgevers makkelijker Oekraïense vluchtelingen aannemen, wanneer zij aan het werk willen.

En dat is goed nieuws voor de glastuinbouw en tuinbouw, die handen te kort komt. In februari nog, werd door LTO-voorzitter Trude Buysman gesteld, dat er een tekort aan personeel dreigde van 30 procent. En dat zou rampzalig kunnen zijn voor vooral de bedrijven met een korte oogsttijd, denk aan ondernemers met pioenrozen of fruit. "We kunnen het tekort hiermee zeker oplossen. Voor een groot gedeelte wel, niet overal", stelt LTO-voorzitter Trude Buysman. Maar volgens haar komt er meer bij kijken. 

Misstanden voorkomen

"De Oekraïners die er nu al zijn, zijn vaak getraumatiseerd. Het is niet zomaar wat", signaleert Buysman. "Ze hebben eerst veiligheid, goede gezondheidszorg en zekerheid nodig. Dan komt onderwijs voor de kinderen en pas als laatste het werk."

Werken in de kas is dan een optie. "Maar alleen als de randvoorwaarden goed zijn geregeld. Misstanden moeten we voorkomen. Dit doen we in samenspraak met de gemeenten. Ook kijken we naar huisvesting voor de middellange termijn."

Mochten ze daarna toch aan de slag willen gaan, dan worden de Oekraïners daarin goed begeleid. "Want ze lopen tegen veel dingen aan, door de taalbarrière. Bijvoorbeeld bij het inschrijven, een bankpas en rekening aanvragen waarop het loon gestort wordt." 

Ook het leefgeld vervalt, als ze besluiten om te gaan werken. "Maar dat geldt alleen voor diegene die aan het werk is, niet voor het hele gezin. Het is ook goed om weer aan het werk te gaan", vindt Buysman. "Bij een gastgezin zitten de hele dag, dat is ook niet fijn. Het is belangrijk dat ze elkaar blijven ontmoeten, zeker na zoiets heftigs als een oorlog."

In Hoogkarspel krijgen de Oekraïners zelfs fietsles, verklapt Buysman. "Het is belangrijk om met eigen vervoer naar het werk te kunnen. Een werkgever heeft vaak wel een bedrijfsbus, die iedereen voor het werk ophaalt. Maar omdat de werktijden afwijken, moeten ze vaker op en neer rijden. Dat kost een werkgever veel tijd en geld. Zeker nu de benzineprijzen ook nog eens hoog zijn."

Honderd

Er werken al honderden Oekraïners in West-Friesland, in onder meer de glastuinbouw. Dit zijn voornamelijk vrouwen. "De grootste groep die hier zit, zijn vrouwen en kinderen. Er zijn ook wel mannen, maar de meesten gaan terug naar Oekraïne om te vechten."

Zo werken er bij Karel Bloembollen B.V. in Bovenkarspel een handjevol Oekraïense vluchtelingen, waar de werktijden zijn aangepast. "Moeders moeten wel hun kinderen van en naar school kunnen brengen. Vandaar dat de tijden zijn aangepast", legt Buysman uit. "Ook kijken we naar voor- en naschoolse opvang."

Ook bij P.N. Slagter, waar bloemkool wordt geteeld, krijgt een Oekraïnse vrouw met haar kind onderdak. "Ze worden goed begeleid door de eigenaar. Bij elke stap."

Iets verderop, in Enkhuizen, werken tien Oekraïners bij Jan de Wit en Zonen B.V., een familiebedrijf dat is gespecialiseerd in bloembollen. "In april komen de tulpen tot bloei. Tussen die bloemen worden de zieke bollen eruit gehaald. Dat 'ziekzoeken' is een arbeidsintensief klusje waarvoor steeds lastiger mensen te vinden zijn. Aankomende zaterdag krijgt een groepje vrouwen les hierin. Vinden ze het leuk? Kunnen ze het werk aan?"

Staan er voor open

Perry Pater heeft samen met zijn broer Martin en bloembollenbedrijf in Spierdijk. Binnenkort ontvangt hij een Oekraïense vrouw, die graag aan de slag gaat. "Wij staan er zeker voor open. Waar we kunnen helpen, zullen we dat zeker doen."

De inzet van Oekraïnse medewerkers kan bijdragen om het tekort aan arbeidsmigranten op te vangen. "De wereld verandert iedere dag. In februari leek er nog een flink tekort te ontstaan, maar de oorlog heeft ook effect op Polen. Daar zitten nu 1,5 miljoen Oekraïners. Dus sommige Poolse medewerkers komen dan toch maar weer terug naar Nederland."

De Oekraïners – meestal vrouwen – kunnen prima worden ingezet. Als voorbeelden noemt Pater tulpenkoppen, selecteren, uitzoeken en pellen. "Mits ze dat willen, natuurlijk. We moeten ze op een nette manier behandelen, want veel van hen hebben een trauma opgelopen. Als we dat doen, kunnen ze door te werken even weg van de stress, verdienen ze een net salaris en zien wij dat het werk gedaan wordt. Dan krijg je een win-winsituatie."