Molens komen tot leven door kunstproject met gedichten, muziek en oude videobeelden

"Het is toch heel bijzonder dat we die grote objecten die overal staan, soms toch over het hoofd zien." De Haarlemse Charlotte Bernson is één van de drie kunstenaars die meedoet aan het project 'Verhalen van de wind'. Ze is een geboren mug, maar heeft tot voor kort elders in Nederland gewoond. Nu ze terug is in Haarlem, vindt ze het erg leuk dat ze haar steentje kan bijdragen aan de voorstellingen. Want ineens ziet ze veel meer molens in haar eigen omgeving. 

Ze is voor haar visuele kunstwerk het Noord-Hollands Archief ingedoken, of zoals ze het ook wel noemt 'de schatkist'. Met oude filmpjes en foto's maakte Bernson een collage over de molens. Het gaf haar een nieuwe kijk in de oude wereld: het winkeltje onder de korenmolen De Zandhaas in Santpoort dat er nog steeds is en de brandende molen De Adriaan aan het Spaarne, die later weer werd opgebouwd. 

Tekst gaat door na de foto.

Twee molens zijn dit weekend het decor van de voorstellingen, volgend weekend wordt ook nog een optreden gegeven bij de Molen van de Schoterveenpolder in Haarlem-Noord. Iván García-Romero van de organiserende stichting Fitalux Art Projects wil met dergelijke kunstprojecten het immateriële erfgoed uitlichten. Het ambacht van molenaar is een voorbeeld van dat erfgoed, dat volgens hem zeker een eerbetoon verdient. "Dergelijke oude tradities zeggen veel over de identiteit van een volk." 

Zelf is Iván Mexicaans. Hij werkte eerder in Londen, Thailand en India. Nu hij is neergestreken in Nederland, wil hij alles onderzoeken over de rituelen van dit land. Dat is ook voor de van oorsprong Hongaarse Dodó Kis een bijzondere ontdekkingsreis. Als klassiek muzikant had ze in haar eigen land al een fascinatie voor volksliederen, waar de Hongaarse korenmolens veel in worden bezongen. 

Nu ze voor dit kunstproject een muziekstuk maakte, viel het haar op dat in Nederland de molen niet veel bezongen wordt. Voor haar muziekstuk heeft ze opnames gemaakt op molen De Zandhaas. Het geluid van het malen van het graan en de draaiende koningsspil, die vastzit aan de wieken, mixt ze met de noten uit de blokfluit. "Je kan dat instrument in de wind houden en dan geeft het ook al geluid. De molen draait ook op wind, hoe mooi is dat!"

'Aan de strijkstok blijven hangen'

Ook de derde kunstenaar die aan het project meedoet, Daan Doesborgh, valt sinds hij zich verdiept heeft in de molens van de ene verbazing in de andere. Als schrijver, dichter en podcastmaker verzorgt hij het 'spoken word' van de voorstelling. De gedichten die hij voordraagt, zijn gebaseerd op interviews met vijf molenaars uit de regio en daar leerde hij veel van. 

"Nu begrijp ik eindelijk waar zoveel gezegden en uitdrukkingen in het Nederlands vandaan komen." Zo weet hij nu dat 'aan de strijkstok blijven hangen' helemaal niets met strijkinstrumenten te maken heeft. "Ik snapte al niet wat er dan aan de strijkstok van een viool kon blijven hangen. Maar het is de strijkstok die over de zak meel gaat, en wat er dan vanaf wordt gestreken, dat mocht de molenaar zelf houden."

Dat de molens vroeger een veel belangrijkere plaats innamen in een gemeenschap, is voor Daan een belangrijke reden om mee te doen aan de voorstelling. Want waar vroeger mensen samenkwamen en verhalen met elkaar deelden, gaat hij dat nu met Charlotte, Dodó en Iván ook weer doen. 

Kinderworkshop

Zaterdag 11 mei vindt de voorstelling 'Verhalen van de wind' plaats om 16.00 uur bij korenmolen De Zandhaas in Santpoort en op 12 mei om 20.30 uur bij molen De Adriaan in Haarlem. Zondag 19 mei wordt het hele stuk nogmaals opgevoerd bij de Molen van de Schoterveenpolder in Haarlem-Noord. 

Voorafgaand aan de voorstelling is bij de molens 's middags vanaf 13.30 een workshop voor kinderen, om te ervaren hoe de werking van de molen en het ambacht van de molenaar hergebruikt kunnen worden in de eigen wereld. Kinderen van 6 tot 12 jaar kunnen hier aan meedoen.