Nieuwe cijfers fatbike-ongelukken schetsen schrikbarend beeld

Ramona van der Steen fietste afgelopen weekend met haar zoontje door het Baanakkerspark in Amsterdam-Noord toen ze werd aangereden door twee jongens op een fatbike. "Ik weet alleen nog dat ik die jongetjes aankeek, we allemaal doodsangsten in onze ogen hadden en niets meer konden doen. Het ging echt supersnel en de klap was keihard. De fatbike brak gewoon in tweeën." 

Zelf is ze er naar eigen zeggen goed vanaf gekomen. Ze is bont en blauw.  Haar zoontje heeft alleen een schrammetje op zijn pink. "Godzijdank", zegt ze. "Maar een van de jongens die op de fatbike zat is er veel slechter aan toe."

Ernstige verwondingen

Tessa Biesheuvel, hoofd Spoedeisende Hulp op het Amsterdam UMC, ziet steeds vaker jongeren met letsel op de spoedeisende hulp. "Vooral jonge kinderen, tussen de 10 en 14 met ernstige aangezichtsverwondingen en botbreuken. Jongeren hebben vaak niet door hoe hard zo'n ding kan gaan. We hebben een aantal keer per week jongeren met letsel hier op afdeling."

Ook neurochirurg Maarten Bot van het Amsterdam UMC ziet steeds vaker jonge patiënten met ernstig letsel. "Ik zie dagelijks op mijn werk dat er een toename is aan jonge mensen die hersenletsel hebben na een ongeluk en soms een hersenoperatie nodig hebben om te kunnen overleven."

Zo lag er afgelopen jaar bij de chirurg een jonge vrouw van 25 op de operatietafel, die hard was gevallen met een fatbike. "Ze kwam bewusteloos binnen en had een hersenbloeding. Ik moest een deel van haar schedel verwijderen, zodat de hersenen meer ruimte konden krijgen. Ze heeft het daardoor overleefd, maar moest erg lang revalideren. Ze zal nooit meer helemaal herstellen."

Volgens Bot is de schade vaak ernstig en worden de risico's dan ook onderschat. "Mensen begrijpen vaak onvoldoende wat de hersenen nou precies zijn. Het is namelijk geen stevig materiaal, maar een soort zachte pudding. Bij een harde val ontstaan er scheuren en die kunnen maar gedeeltelijk herstellen, waardoor de kans op blijvende schade erg reëel is. De hersenen zijn echt heel kwetsbaar."

Veiligheid NL, het kenniscentrum voor letselpreventie, ziet landelijk een sterke toename van het aantal behandelingen op de spoedeisende hulp (SEH) na een verkeersongeval met een fatbike. In 2022 waren dit zeven gevallen, in 2023 nam dit toe tot 59. En in de eerste vier maanden van 2024 zijn er 33 gevallen geregistreerd. Dit waren alleen nog ongevallen waarbij de fatbiker zelf gewond raakte. Daarnaast werden in het onderzoek niet alle, 14 in totaal, afdelingen van spoedeisende hulp onderzocht, dus het werkelijke aantal ligt nog hoger. 

Strenger handhaven

Ramona en haar vriend nemen de jongens op de fatbike niets kwalijk. "Ik snap wel dat die jonge kinderen het vet vinden om 45 kilometer per uur te rijden. Maar het zou niet mogelijk moeten zijn om die dingen zo makkelijk op te voeren, en dat je overal op webwinkels slechte fietsen makkelijk en goedkoop kan kopen", vertelt Ramona's partner Guido Decker. Ze vinden dat er strenger gehandhaafd moet worden op de opgevoerde fatbikes en dat ouders beter moeten waarschuwen tegen de gevaren. 

Het kabinet gaat ook maatregelen nemen tegen het opvoeren van de fietsen. Zo wordt het bezit en het gebruik van de opvoersetjes verboden en houdt de politie sinds begin dit jaar controles op rollerbanken die speciaal voor elektrische fietsen zijn. 

Ook neurochirurg Bot vindt dat er maatregelen moeten worden genomen om de elektrische fietsen veiliger te maken, maar pleit vooral voor het gebruik van een fietshelm. "Zo'n helm zorgt ervoor dat je hersenen minder schade oplopen tijdens een val. Een fietshelm beschermt niet tegen alles, maar wel tegen een groot deel van het letsel. Het verlaagt de kans op zwaar letsel behoorlijk."