We zijn gul deze kerst, goede doelen merken weinig van economische malaise

Bij het afhaalpunt van de Amsterdamse straatkrant Z! aan de Tweede Oosterparkstraat in Amsterdam-Oost druppelen af en aan straatkrantverkopers binnen om de kranten op te halen. De krantverkopers kopen deze zelf in, om het vervolgens voor een wat hogere prijs te verkopen. Kevin (45) vraagt bij het afhaalpunt om vier krantjes. Uit zijn zakken haalt hij muntjes waarmee hij contant afrekent. Zijn verkoopplek is de ene keer een supermarkt in Amstelveen, de andere keer een supermarkt in Amsterdam-West. In de kerstperiode krijgt hij meer fooien, vertelt hij. "Mensen waarderen me omdat ik er ben. Ik vind het leuk werk. Gelukkig maar, want anders moet je het niet doen." 

Ook Juma (52) merkt dat mensen vaker naar hem omkijken. De krantverkoper staat bij een Albert Heijn in de Amsterdamse Indische Buurt. "Mensen geven iets meer en vragen wat vaker of ik iets wil uit de supermarkt. Vooral op vrijdag en zaterdag. Dan is het heel druk", vertelt hij. Het gesprek met de NH-redacteur wordt even onderbroken door een jongen van ongeveer 11 jaar die 2,50 geeft. "Dat hoeft niet hoor", zegt hij als de Z-krantverkoper een van zijn krantjes wil geven. Als Juma gevraagd wordt of hij ook een extraatje krijgt rond de feestdagen, laat hij een kerstkaart zien. "Dit is niet de enige. Ik heb er meer", zegt hij met een glimlach. Als hij hem openmaakt staat er een kerstwens van een gezin in geschreven. Aan de andere kant van de kaart is een tekeningetje te zien van een kerstboom. 

De bereidheid van supermarktbezoekers om de Z-krant te kopen is tijdens kerst altijd al een stuk groter. Nu er ook sprake is van energiearmoede en inflatie is de gunfactor van straatkrantverkopers nog verder gestegen, bevestigt hoofdredacteur Hans van Dalfsen. "Vooral als het koud is, kopen mensen meer kranten", vertelt hij. "Dan zijn de fooien een stuk hoger, maar verkopers hebben het dan ook veel zwaarder door de kou." Daarnaast is het niet vanzelfsprekend dat Z-verkopers in de supermarkt mogen staan. "Dat hangt helemaal af van hun relatie met de filiaalmanager. Sommigen moeten alsnog hun krant buiten proberen te verkopen."

'Donaties van nu zijn met niets te vergelijken'

Meer donaties op grote schaal zijn er ook bij het Fonds Bijzondere Noden Amsterdam (FBNA). De stichting helpt hulpbehoevenden met kleding en schoenen, boodschappengeld of een nieuwe koelkast of wasmachine die er anders niet kan komen. De stichting is een van de deelnemende goede doelen van het burgerinitiatief Wees Warmhartig, waarbij mensen die het kunnen missen worden opgeroepen om hun energietoeslag te doneren. Dat is massaal gedaan. Afgelopen week meldde het Nederlands Donateurspanel van CBF Toezicht dat 13 procent van de mensen die energiecompensatie ontvangen dit doneren aan een goed doel (8 procent) of aan bekenden (5 procent). 

Directeur Marita Tolman van het FBNA laat weten dat de donaties met niets te vergelijken' zijn. "De toestroom is enorm", zegt ze. "Wij hebben sinds 1 november zo'n 175.000 euro aan donaties ontvangen. Als je dit tegen onze eerdere acties die we jaarlijks deden zet, dan haalden we 15.000 euro binnen." Goed nieuws dus voor de stichting, maar ook hard nodig, want de aanvragen voor noodhulp van Amsterdammer stromen minstens zo hard binnen. De afgelopen jaren kreeg de stichting gemiddeld 100 aanvragen van noodhulp per maand. Vorig jaar was dat iets afgenomen met gemiddeld 86 aanvragen, maar dit jaar zijn dat er weer meer met maandelijks gemiddeld 130 aanvragen.  

Vanaf 2023 gaat FBNA bovenop de materiële benodigdheden van de doelgroep een nieuwe vorm van noodhulp geven; dan worden ook tandartsbehandelingen bekostigd. "De vraag of we daaraan mee kunnen betalen krijgen we al jaren", vertelt Tolman. "Binnenkort kunnen we dat dan ook echt doen." Met de extra donaties verwacht het FBNA te kunnen voldoen aan alle hulpaanvragen. "Nu weten dat er aan de achterkant genoeg budget is, kunnen we met een gerust gevoel het nieuwe jaar in." 

Verschuiving naar Nederlandse goede doelen

De bereidheid om meer te doneren is ook een gevolg geweest van alle media-aandacht over energiearmoede en inflatie, vertelt Ard Lok van communicatieadviesbureau Happy Horizon Non-Profit. "Goede doelen hebben dan in hun voordeel dat er veel aandacht is voor de problemen die ze aanpakken, want mensen worden getriggerd door de actualiteit." Wel ziet Happy Horizon een verschuiving in de goede doelen die gesteund worden, vult zijn collega Wieb van de Donk aan: "De problemen in Nederland zijn belangrijker geworden, maar dat gaat wel ten koste van goede doelen in het buitenland. Die fondsen zullen meer hun best moeten doen om donaties binnen te krijgen. Daar zal de nood ook groter worden."