Strenge regelgeving, inperking van de visgronden, hoge dieselprijzen en slechte vangsten hebben hard ingehakt op de Helderse vissersgemeenschap. De afgelopen paar jaar is de vloot nagenoeg verdwenen. De paar vissers die nog over zijn, varen op schepen uit andere vissersplaatsen. Een nieuw bezoekerscentrum moet de geschiedenis laten zien van de ooit bloeiende visserijgemeenschap in de stad.
Eind 2022 werd bekend gemaakt dat de visafslag in Den Helder definitief de deuren zou sluiten. Eerder kregen de werknemers al te horen dat hun baan ophield te bestaan. De visserij ging al langere tijd achteruit, maar de sluiting kwam toch als een verrassing. De oorlog in Oekraïne zorgde voor torenhoge brandstofprijzen. Veel vissers kozen ervoor om via een saneringsregeling te stoppen. De drukte aan de kade, als de vissersschepen hun lading kwamen brengen na een week vissen op zee, was definitief voorbij. Een tijdperk werd met pijn in het hart afgesloten.
Wethouder Petra Bais van de gemeente Den Helder komt zelf ook uit een vissersfamilie. Zij heeft de klappen die de sector opliep van dichtbij meegemaakt. "Het is iets wat bijna niet voor te stellen is. De visserij heeft zich na de Tweede Wereldoorlog enorm ontwikkeld in Den Helder. Het was echt een grote industrie. Maar het is helemaal verdwenen. Ik had me drie jaar geleden niet kunnen voorstellen dat Den Helder dit kon overkomen. Een lege haven zonder visserij. Dat de visserij hier niet meer bestaat is ongekend."
De stad ademde visserij, net zoals het Marine ademt. Op, meestal, de vrijdagen kwam de vloot binnen en begon de bedrijvigheid op de kade. Kisten werden uit het ruim getild en snel met heftrucks de visafslag ingereden. Daar werd het verhandeld en verwerkt. Het was niet zomaar een bedrijfstak, legt wethouder Bais uit. "De visserij is een levenswijze. Een manier van denken. Het gaat om een cultuur binnen Den Helder zelf. Er waren altijd bekenden van je op zee. Als het slecht weer was dan wist je hoe het er aan toe ging, je kende de gevaren. Er was een enorme verbondenheid."
Vanuit het Rijk is er nu geld beschikbaar gekomen om de getroffen gemeenschappen een beetje te ondersteunen. Den Helder heeft samen met Texel en Hollands Kroon een plan gemaakt om hun vissers te steunen. Een belangrijk onderdeel voor de stad en de regio is de oprichting van een belevingscentrum, waar de geschiedenis van de visserij levend wordt gehouden.
“Het is echt een rouwproces, ik kan het niet anders omschrijven”
"De visserijgemeenschap was heel erg hecht. Vanuit de historie groeide dit. Er waren verschillende rederijen. Mensen gingen ook in de Visbuurt wonen hier, grenzend aan de haven. Daardoor konden de visser mannen lopend van en naar hun werk komen. De bedrijvigheid die er ontstond op de haven, maar ook de aanpalende bedrijvigheid zoals de scheepswerf die er kwam, de bakkers, de slagers en de supermarkten, de visserijcoöperatie, er zat van alles omheen."
In Den Helder moet onder meer een belevingscentrum komen bij Willemsoord, de oude marinewerf. "Het moet een stukje historie laten zien over wat voor visserij er was in Den Helder. Hoe heeft zich dat ontwikkeld, hoe visten ze? Welke methodes zijn er bedacht om al die verschillende vissoorten te kunnen vangen. En er moet vanaf het historische Willemsoord een soort verbinding komen richting de visafslag. Met oude vissersschepen die daar dan bijvoorbeeld gerestaureerd kunnen worden, maar waar ook rondvaarten mee gemaakt kunnen worden."
In september wordt het geld van de overheid definitief verdeeld en dan weten gemeenten in de Noordkop of ze aan de slag kunnen. Ondertussen zijn de wonden van het verdwijnen van de vloot nog vers. "Het is echt een rouwproces. Ik kan het niet anders omschrijven. Het feit dat je met je levenswerk moet stoppen en daarna ook nog een nieuwe invulling moet geven aan je leven, dat is best ingewikkeld. Ik zie het ze wel allemaal doen hoor. Ze zoeken vaak watergerelateerd werk. Er zijn nog een paar die via Urk of in Den Oever aan de slag zijn. Dus dat zie je ook gebeuren."