225 jaar na de bloedige Slag bij Bergen komen er nog altijd verhalen boven

"Om 08.00 uur 's morgens was Bergen ingenomen door de geallieerden, zonder dat er wat gebeurd was", vertelt Yvon Bos Eijssen van de Historische Vereniging Bergen. De slag bij Bergen was onderdeel van een grote campagne van Britten en Russen tegen de Fransen. "De Frans-Bataafse troepen vluchtten de bossen in en gingen onder meer richting Egmond en Alkmaar. Ondertussen hadden de Russische soldaten hier de drankvoorraad in het 'oorlogsmagazijn' gevonden. Toen de Franse troepen gehergroepeerd waren en weer aanvielen, waren ze halfdronken en moesten ze vluchten."

Vergeten oorlog

De strijd van 1799 wordt vaak de vergeten oorlog genoemd. Weinig mensen weten er vanaf. Onterecht, vindt de vereniging die daarom de herdenking organiseerde. "Het is de grootste en bloedigste strijd die ooit op Nederlands grondgebied heeft afgespeeld. Voor de inwoners van Bergen bleef er een grote puinhoop achter. Het was één treurige situatie hier voor dit dorp met maar zo'n vijfhonderd mensen."

Voor veel mensen lijkt de oorlog dus ver weg, maar toch is hij dichterbij dan je denkt. "Ik kan aan de spullen die ik uit de grond haal zien hoe de strijd verlopen is", vertelt de 34-jarige Jim Botman uit Alkmaar. Hij gaat wekelijks met zijn metaaldetector op pad en vindt regelmatig voorwerpen die met de strijd in 1799 te maken hebben. "Ik zie dan gewoon voor me hoe het gegaan moet zijn."

Tekst gaat verder onder de foto.

Zijn passie voor geschiedenis begon als kind met de vondst van een kogel uit de Tweede Wereldoorlog op het strand. Vanaf zijn 12e is Jim actief aan het zoeken. Van Sinterklaas kreeg hij toen een metaaldetector voor kinderen. "Het is een passie. Dit heeft niks met geld te maken. Dit zit in je en gaat ook niet meer over. Elke zondag ga ik op pad en soms na mijn werk. Ik kom dan helemaal tot rust. Het is zo fijn om buiten te zijn."

Hij komt van alles tegen, ook uit de Tweede Wereldoorlog, maar pas na een tijd begon 1799 bij hem tot leven te komen. "Het was voor mij ook een vergeten oorlog. Tot ik mijn eerste musketkogel vond. Toen ben ik mij gaan verdiepen in het verhaal. En dan vind je een embleem, Russische heiligenhangertjes. Het zijn spullen geweest van iemand. En dan ben jij de eerste weer die dat in handen heeft. Op heel veel plekken waar je bijvoorbeeld musketkogels vindt, is gewoon heel hard gevochten. Ik kan dan zien hoe de soldaten bijvoorbeeld gevlucht zijn. Je komt echt routes tegen."

Tekst gaat verder onder de foto.

Een deel van zijn vondsten is te zien in Museum Sterkenhuis in Bergen, waar een expositie is ingericht over de Slag bij Bergen. Ook zijn topstuk is daar te vinden. "Dat is absoluut de Mijterplaat. Ik heb mooie emblemen gevonden, maar dit is de kers op de taart. De Russen, die toch al een kop groter waren, droegen een mijter met een plaat daarop. Daarmee moesten ze extra indruk maken op de vijand. Maar dat ding glom, dus eigenlijk was het meer een soort schietschijf."

Omdat de slag precies 225 jaar geleden plaatsvond, is de oorlog weer even uit de vergetelheid gehaald. En voorlopig hoeft Botman zijn detector nog niet in het schuurtje te zetten. "Ik heb nog heel veel ideeën. We mogen niet overal zoeken, maar misschien verandert dat nog eens. Er is nog zoveel, er liggen nog heel veel verhalen in de grond. Elk stuk wat uit de grond komt heeft zijn eigen verhaal. Het is allemaal in de slag verloren of achtergelaten."

Mislukt

Nadat Nederland in 1795 door Frankrijk bezet werd, heette ons land de Bataafse Republiek.  De Britten en Russen, beide monarchieën, wilden de Franse overmacht in Europa breken en besloten ons land binnen te vallen. Bij Callantsoog landden de eerste Britse troepen op het strand, later volgden de Russen via de haven van Den Helder. Er volgden meerdere veldslagen, waaronder de Slag bij Bergen. Maar het plan mislukte en in november 1799 verlieten de Britse en Russische troepen het land. 

Kijk hieronder naar de video over de herdenking van de Slag bij Bergen: